Merkez Bankası kriz döneminde uyguladığı para politikasından çıkış stratejisini belirledi. Tüm merkez bankaları gibi bizim merkez bankamız da 2008 sonları itibariyle para politikasını sıkılaştırmış ve faiz oranlarını aşağı çekerek piyasaların ihtiyacı olan likiditeyi vermişti.
Kemoterapiye benzetebileceğimiz bu tür politikaların yan etkileri fazla olduğu için uzun süre uygulanamıyor. İktisattaki en temel yan etkisi ise, enflasyonu yukarı yönlü baskı altına alması. Bu yıl iktisadi faaliyetlerdeki toparlanma ve iç talepteki canlanma, enflasyonu yeniden gündeme getirdi. Her ne kadar Merkez Bankası "Enflasyon benim açımdan sorun değil" dese de, Para Politikası Kurulu'nun son bir kaç toplantı tutanaklarına göre enflasyonun yükselen trendinden biraz kaygı duyduğu hissedilebiliyor.
Kurulun son toplantısında "gösterge faiz oranlarının" yüzde 6.50 seviyesinde tutulmasına karar verildi. Gerekçeleri ise özetle şöyleydi; iktisadi faaliyetlerde toparlanma devam ediyor, iç talep seviyesi yükseliyor, dış talep henüz yetersiz, imalat sanayi kapasite kullanım oranının kriz öncesine gelmesi için zaman gerekiyor.
Faiz kararında yer verdiği enflasyon analizine de kısaca değinelim...
Enflasyon şimdilik vergi ve fiyat ayarlama yüzünden yüksek çıktı. Önümüzdeki dönemde de baz etkisiyle yüksek seyrini sürecek. Ancak, daha sonra programla uyumlu olarak hedefler tutturulacak beklentisine sahip Merkez Bankası. Kısa vadeli faiz oranlarının "uzun süre" düşük tutulması gerekir. Çünkü, dış talep yüzünden toparlanma yavaş ve işsizlik oranları yüksek. Dolayısıyla, enflasyon izin verdiği sürece 6.50 seviyeleri korunacak.
Madalyonun bir yüzünde krizin yarattığı sorunlar var. Diğer yüzünde ise yan etki gerçeği... Tam bir ikilem...
Bu sıralarda merkez bankaları bu ikilemi nasıl aşacaklarının kararını vermeye çalışıyor. Tabi gözler ABD Merkez Bankası'nın (FED) alacağı aksiyonlarda. FED'in son toplantılarında şahinler ile güvercinler arasındaki tartışmalar şiddetlendi. Başkan Ben Bernanke'nin deyimiyle "olağanüstü önlemlerin" ne zaman ve nasıl bırakılacağı, bozulan bilançonun nasıl onarılacağı konusunda belirsizlik var.
Özetle, merkez bankaları alacakları aksiyonları belirleyebiliyorlar ama zaman takvimini somutlaştıramıyorlar. Merkez Bankası da bu durumda. Çarşamba günü "para politikası çıkış stratejisini" kamuya duyurdu.
DAHA AZ LİKİDİTE
İlk aşamada, piyasalara verdiği likiditeyi kademeli olarak azaltacak.
Yani, repo ihaleleri ile geçici olarak yaptığı piyasaları fonlamayı, ihtiyaca göre atıl kalmayacak şekilde yapacak. Yani, likidite bonkörlüğüne son veriyor Merkez Bankası.
Diğer bir strateji ise, likidite açığındaki gelişmelere göre "teknik faiz ayarlama" sürecine geçilmesi. Günlük değişmiyor, haftalık repo ihalelerinde sabit fiyat yöntemi terk ediliyor. Gecelik borç verme alma faiz oranı gibi haftalık borçlanma ve borç vermede de faiz oranı belirlenecek ve genellikle 50 baz puan üzerinde olacak.
Alınan önlemler ile aşağı çekilen mevduat zorunlu karşılıklarının eski haline getirilmesi, borç alma ile verme faiz oranları arasındaki 2.5'lik farkın yeniden 3.5 seviyesine çıkarılması 3 aya çıkarılan repo ihale vadelerinin kısaltılması gibi stratejiler şimdilik gündeme alınmıyor.
Sözün özü, Merkez Bankası bu duyuru ile aksiyondan öte mesaj vermeye çalışıyor, piyasa aktörlerini her şeyin kontrol altında olduğu yönünde ikna etmeye çalışıyor. Çıkış stratejilerinin uygulanması yani alınan önlemlerin geri çekilmesi ne olacak derseniz, temkinli, zamana yayılan ve finansal istikrarı gözeten bir nitelikte gerçekleşecek. Sonuç olarak gevşek para politikası bir süre devam edecek ve sıkılaştırılmayacak. Belki ileride...