Mayıs ayı enflasyon verileri TÜİK tarafından açıklandı. Beklediğimiz gibi enflasyon yeniden düşüşe geçti. Merkez Bankası enflasyondaki artışın nedenlerini sıralayıp, artışın geçici olduğunu net bir dille açıklıyordu. Son aylarda enflasyonun yeniden uykudan uyanmasında bazı vergilerin geri çekilmesi, iç talebin canlanması ve başta et olmak üzere bazı gıda ürünlerinde geçici fiyat artışları etkili olmuştu. Tabi baz etkisini de eklemeliyiz. Geçen yıl enflasyon oranları öylesine gerilemişti ki, toparlanmanın hızlandığı bu yılın ilk aylarında baz etkisi güçlü olmuştu. Talep enflasyonunun göstergesi olan TÜFE Mayıs ayında yüzde 0.36 geriledi bir önceki aya göre. Aynı şekilde, maliyet enflasyonun göstergesi ÜFE'de TÜFE gibi düştü; düşüş oranı yüzde 1.15. Bu sonuçlar ile yıllık bazda enflasyon oranı da azalmış oldu. TÜFE yıllık bazda yüzde 10.19'dan yüzde 9.10'a, ÜFE ise yüzde 10.14'den yüzde 9.21'e indi. Böylece, kısa süre sonra çift haneden tek hane enflasyona dönüş yaptık.
Verilere göre enflasyon gerilerken, fiyatı belirgin şekilde yükselen ürün grupları da dikkat çekiyor. Gıda ve ayakkabı yüzde 11.16 düzeyinde bir artış ile en çok fiyat artışının görüldüğü ürün grubu olmuş. Artış olan diğer gruplarda, haberleşme ve lokanta gibi, genellikle yüzde 0.5'ler civarında hafif bir sıçrama görülüyor. Diğer grupların fiyatları ise düşmüş Mayıs ayında.
TARIMDA DÜŞÜŞ
ÜFE'yi açıkçası tarım sektörü kurtarmış. Tarım sektöründeki maliyet gerilemesi yüzde 5.66 gibi yüksek bir seviyede olmuş geçen ay. Diğer ana sektör sanayide de düşüş söz konusu; yüzde 0.08. Aslında bir ayda sanayi üretimindeki maliyetlerin yerinde saydığını söyleyebiliriz. Alt sektörlerden "ham petrol ve doğalgaz çıkarımı" Mayıs ayında rekor artışla ön sıraya geçmiş, artış oranı yüzde 5.36.
Merkez Bankası'nın tüm bu gelişmeler ışığında enflasyona bakış açısı şöyle...
* Kriz sonrası hem tüketimlerin ertelenmesine bağlı olarak talep gerilemesi hem de vergi indirimleri sonucunda oluşan düşük fiyatlar bu yılın ilk aylarında güçlü baz etkisi oluşturdu. Bu yüzden enflasyonda beklenen bir sıçrama gözlemlendi.
* Baz etkisinin yanı sıra, gıda fiyatlarının seyri, özellikle kırmızı et fiyatlarındaki zıplama TÜFE'nin artmasında etkin rol oynadı. Hatırlayacağınız gibi, Nisan ayında kırmızı et fiyatlarında yüzde 5.77 düzeyinde yükselme olmuştu.
* İç talep istikrarlı bir artış sergiliyor. Lakin, dışsal faktörlere bağlı olarak "dış talep" iç talebe eşlik edemiyor. Bu konuda da IMF dikkat çekmiş, büyüme için iç talebin yeterli olmayacağı, dış talebin yeni pazar arayışları ile devreye girmesi gerektiği vurgusunu yapmıştı 26 Mayıs tarihli raporunda.
ÇEKİRDEK ENFLASYON
* Gerek TÜFE'de gerekse ÜFE'deki artışa rağmen, temel enflasyon göstergelerinin ana eğiliminde her hangi bir bozulma izlenmemekte.
Merkez Bankası enflasyon rakamlarındaki gelişmelerin önemli bir mesaj verdiğini de söylüyor. Enflasyonun yükselmesi aslında iktisadi faaliyetlerin hızlandığını gösteriyor. Uygulanan maliye ve para politikalarının etkilerini belirginleştirdiğinin de altını çiziyor. Özetle, Merkez Bankası enflasyondaki bir miktar yükselişten memnun görünüyor. Yani belli düzeyde enflasyona karşın, belli oranda iktisadi faaliyetlerde toparlanma olarak açıklayabiliriz. İktisat yazınında ise trade-off (değiş-tokuş) olarak tanımlıyoruz büyüme ve enflasyon arasındaki bu tanık olduğumuz ilişkiyi.
Mayıs ayı enflasyon verileri Merkez Bankası'nı haklı çıkardığı gibi rahat bir nefes de aldırdı. Çünkü, en az yılın son çeyreğine kadar gösterge faiz oranlarını yüzde 6.50'de tutmak istiyor. İktisadi toparlanmanın seyri Merkez Bankası'nın beklentileri doğrultusunda gerçekleşiyordu. Son ay öngörü patikasına enflasyonda geldi. Böylece, para politikası için gerekli manevra alanı yeniden açılmış oldu.