Alınan olağanüstü önlemlere rağmen ABD ekonomisinden bir iyi haber gelirse birkaç da kötü haber geliyor ve tam anlamıyla bir türlü toparlanamıyor. Geçen hafta merakla beklenen tarım dışı istihdam verisi de hayat kırıklığı yaratmıştı. Bu sonuçlarla işsizlik oranı yüzde 9.8'e kadar tırmanmış durumda. Ancak, emek piyasasındaki bu kötü gelişmeye karşın sanayi dışı sektörlerin durumunu gösteren "Arz Yönetimi Kurum Endeksi", ki çoğunlukla hizmet sektörünün göstergesi olarak kabul ediliyor, 55 puandan 57.1 puana çıkarak 2006 yılından bu yana en yüksek noktaya ulaşmış oldu.
BÜTÇE AÇIĞI
Bu arada, deflasyondan korkan FED, her ne kadar hedefinin uzağında olsa da yüzde 1.8 düzeyinde bir rakamla kapatacağı için rahatlamış görünüyor. FED'in 2010 yılı resmi olmayan hedefi yüzde 2 idi.
İkinci çeyrekteki yüzde 1.9'luk büyümenin ardından gelen kısmi toparlanma tüketimleri tetiklemiş ve enflasyonu biraz da olsa hafif yukarı itmişti. Meşhur ikiz açıklarından "cari açığın da" biraz dizginlendiği görülüyor.
Yaklaşık 460 milyar dolar seviyesindeki cari açık, ABD milli gelirinin yüzde 3.4'ü seviyesinde kalıyor. Yani yüzde 5 tehlike sınırının altında. Fakat, ikizin diğerinde sorun devam ediyor. Bütçe açıkları geçen yıl 1.2 trilyon dolara kadar tırmandı. Milli gelire oranı ise yüzde 8.9 gibi oldukça yüksek seviye.
YENİ KURUMLAR
ABD ekonomi yönetimi, özellikle ABD Hazinesi, Avrupa ülkelerinin yaptığı hatadan ders almamışçasına borç sarmalını sürdürüyor. FED, parasal genişlemeye giderken, Hazine de maliye politikalarını gevşetiyor. Bu bağlamda, bazı vergisel teşvikleri geri çekmezken, kamu harcamalarını da disipline etmiyor.
Öyle bir noktaya geldi ki, para saçmadan taviz vermeyen ve bu yüzden lakabı "Helikopter Ben" olan FED Başkanı Ben Bernanke bile hem merkezi yönetimi hem de eyaletleri uyarma ihtiyacı hissetti. Borçları çok yüksek olan eyaletlere para ve kredi verilmeyeceğini açıkça dile getirdi. Bernanke aslında doğru yaptı gibi görünüyor. Ama, ABD belediye tahvilleri (municipal bonds) piyasasının 3 trilyon dolar büyüklüğünde olduğu göz önünde bulundurulursa, belediyelerin bu yıl içinde ciddi "borç çevirme sorunu" yaşayabileceklerini söyleyebiliriz. Bundan sonra risk primleri yükseleceği için daha yüksek faiz oranlarından borçlanabilir belediyeler.
ABD, zaten mali kesimi disipline edebilmek için geçen yıl içinde önemli kararlar aldı, hatta bazılarının hukuki zeminini bile oluşturdu. Örneğin, Temmuz ayında çıkardığı "Dodd-Frank Act" yasası ile gözetim ve denetim yapacak çeşitli kurumlar oluşturacak. Bunlardan bir tanesi "Finansal Hizmetler Gözetim Konseyi."
Konseyin ana hedefi finansal sistem içindeki olası yapısal kırılganlıkları ve şokları değerlendirmek ve negatif etkileri azaltmak. Daha açık bir ifade ile, Konsey, mali kurumların yol açacağı sistemik risklerin önceden algılanmasından, izlenmesinden ve soruna yönelik çözüm önerilerinin geliştirilmesinden sorumlu olacak. Aynı zamanda, Konsey FED'i de 50 milyar dolar ve üzerinde varlığa sahip bankaları ve banka dışı sistemik risk yaratabilecek firmaları denetleme yetkisi de verebiliyor.
ABD ekonomisinin önümüzdeki durumu krizden kendini kurtarmış gelişmekte olan ülkelerce de yakından izleniyor. Biliyorsunuz, FED ikinci parasal genişleme uygulamasına başlıyor. Bu operasyon ile piyasalara 600 milyar dolar enjekte edecek. Gelişmekte olan ülke merkez bankaları, öncesinde küresel likiditeden daha az pay almak için bir dizi önlem aldı. Başta Brezilya ve Çin sıcak paraya doğrudan vergi koydu. Türkiye ise "politika faiz oranlarını" 50 baz puan aşağı çekmekle yetindi şimdilik.
Yeni yılda da satranç oyununu andıran ekonomi hamlelerine sanık olacağız gibi görünüyor.