2011'in son aylarında güvenli liman olarak altının yerini dolar almıştı. Yeni yılda da "dolar altından aldığı yeri korur mu, yoksa altın kaptırdığı konumunu dolardan geri alır mı" sorusunun yanıtını aramaya devam edeceğiz gibi görünüyor. Şu günlerde anket yapılsa "Dolar yükselir, altın düşer" diyenlerin çoğunlukta olduğu sonucu çıkar büyük olasılıkla. Bilirsiniz, ilk dakikalarda maç tahmini yapılırken o anda iyi oynayan takımın kazanacağı beklentisi kuvvetlidir. Dolar maça iyi başladı, peş peşe de birkaç gol atınca herkes "tamam dolar maçı alır", "haydi dolar, bastır dolar" seslerini yükseltiyor.
Gerçekten mücadeleyi dolar mı kazanacak?
Sorunun doğru olduğunu kabul edip yanıtlamaya çalışalım...
Euro Bölgesi ülkelerinin borç sorunları ve ABD ekonomisinin yeterli büyüme hızına ulaşamaması küresel belirsizliğin dozajını artırdı 2011'de. Özellikle, daha makro ölçekli ekonomilerden İtalya'nın sorunlu ülkeler listesine eklenmesi, Fransa'nın da eklenir gibi olması buz dağının görünmeyen kısımlarının da görünmesini sağladı. İşin ne kadar ciddi olduğunun anlaşılmasından sonra yükselen kaygılarla beraber iki güdü ön plana çıktı. Birincisi, bedava para kampanyasından yararlanıp dolar borçlanmış olanlar borçlarını biran önce kapatma derdine düştü, ikincisi, şuan ki sarsıntılar büyük depremin öncü sinyalleri algısı ile likit kalma talebi yarattılar.
ŞUBAT KRİTİK
Eğer, birçok piyasa aktörü "kitle psikolojisi" ile ortak hareket edip dolar talebi yaratırsa sistem çöker. Çünkü, mali piyasalarda pozisyon almış olanlar bu pozisyonlarından çıksalar, döviz vadeli ya da vadesiz mevduatlarını bankalardan çekmeye kalkışsalar 300 trilyon dolar civarında bir paraya ihtiyaç duyulacak. Çığ gibi büyük bu dolar talebinin yapılması durumunda dolar tutulabilir mi? Yanıt açık, mümkün değil. Bir banka müşterilerinin tümü gidip paralarını bankadan çekmeye kalkışırsa, banka istediği kadar dünyanın en güçlü bankası olsun, ayakta kalması mümkün olmaz.
Ocak ve Şubat ayları Avrupa için biraz kritik geçecek. Çünkü, başta İtalya olmak üzere sorunlu ülkelerin yüksek oranlı itfaları var. İtalya'nın vadesi dolmuş tahvillerine yapacağı anapara geri ödemesi 150 milyar euroyu buluyor. Bu sert viraj alınır ve araba devrilmezse, küresel belirsizlik faktörünün etkisi biraz zayıflayacak. Diğer bir ifade ile, Euro Bölgesi'nin kısmen toparlanması ile likit kalma talebi de zayıflayacak, dolar son aylarda uğradığı saldırıdan bir nebze de olsa kurtulacak diyebiliriz.
ALTIN TALEBİ
Altın talebiyle ilgili bir gerçeğin altını çizelim. Dünya Altın Konseyi'nin çalışmalarına göre, gerçek altın yatırımcıları halen altın pozisyonlarını koruyor. Geçen sene yaptığı rallide katkısı olanlar ve son vagona atlayanlar, yani para sihirbazları, pozisyonlarından çıkarak altın fiyatlarının 1550-1600 dolar bandına gerilemesine neden oldu. Her şeye rağmen, son çeyrek hariç 2011 yılında yatırım amaçlı altın talebi yüzde 6 yükseldi. Merkez bankaları da altına yer vermişler rezervlerinde. Üçüncü çeyrekte merkez bankaları 148.4 ton ekleme yapmışlar. Çarpıcı olan veri, sorun ve kaygı yaşayan Avrupa coğrafyası bu süreçte yatırım amaçlı altın taleplerini yüzde 133 yükseltmiş.
Doların ivmelendiği süreçte, Merkez Bankası deyim yerinde ise yalpalıyor. Bir doların büyüklüğünü kabul ediyorum bir şey yapamam diyor. Tabii, dolar alıp başını gidiyor. Dün bakıyorsunuz, "Gerekmesi halinde bu işlemleri destekleyici yönde, sterilize edilmemiş döviz satışlarının ve doğrudan müdahalelerin kullanılması da söz konusu olabilmektedir. Burada amaçlanan, döviz kurundaki iktisadi temellerden kopuk hareketlerin enflasyon beklentilerini bozmasına izin vermemektir" açıklaması yapıyor web sitesinden ve "doğrudan müdahale silahını çekiyor. Müdahale sonrası dolar şu sıralar 1.88'lere gerilemişti.
Maç dolar lehine başladı, tribünler dolar dolar diye inliyor. Ama maç 90 dakika. Şubat'tan sonra dengeler değişebilir.