İKEA adlı AVM'yi ilk kez İzmir'de görmüş ve gezmiştim. Gördüğüm alışveriş merkezleri içerisinde en farklı olan, farklılığı yaratıcılıktan ileri gelen yukarıda ismini verdiğim AVM'nin İzmir tesisi, daha küçük olmasına rağmen daha güzeldi. Bu ünlü alışveriş merkezi ilk şubesini niçin İzmir'e kurdu, Ankara gibi bir metropole neden İzmir'den yıllar sonra bir diğer şubesini açtı bilmiyorum. Ancak bu İsveç kökenli AVM markası açıldığı her yerde tutacak gibi görünüyor.
***
Bu mağazadan söz etmemin asıl nedeni şu: Benim için son yıllarda ülkemizin refahının artması ve insanlarımızın refahdan daha çok pay almasının en görünür hali bu sözünü ettigim mağazada izleniyor. İzmir'de de aynı gözlemi yapmıştım, bayramda gittiğim Ankara şubesinde gördüğüm tablo bana fikirlerimi bir kere daha teyit etme imkanı verdi: Türkiye'de refah kesin bir şekilde artıyor ve belirli bir tüketim alışkanlığı olan yeni bir orta sınıf oluşuyor. Bu kanaatimin bazı bilimsel araştırma ve istatistiki sonuçlarla kanıtlanmış olmasını bir tarafa bırakıyorum; mağazanın kafesinde otururken insanların alışveriş davranışlarını izlemek dahi bu yeni orta sınıfın ve refah artısının ne kadar sahici olduğunu anlamanıza yetiyor.
***
Yukarıda gördüğüm manzara sadece İKEA mağazasıyla sınırlı değil tabii. Bu tip orta sınıfın agresif tüketim eğilimlerini aşağı yukarı her alışveriş merkezinde görmek mümkün. Benim için sözünü ettigim mağazanın önemi şurada: Bu yeni orta sınıf sadece tüketmiyor, aldığı üründe kalite ve yaratıcılık arıyor; çevre duyarlılığı gösteriyor. Bunun anlamı şudur: Yeni orta sınıf bir bilinç toplumudur; ekonomik ve dolayısıyla gelişmiş bir siyasi bilince sahiptir. Bütün bunların toplamında elbette Türk demokrasisinin son 10 yıldaki yükselişini aramak gerekir. Türkiye'de tam da teoride yazdığı gibi bir demokrasi-refah ilişkisi gelişiyor. Yani bir ülkede demokrasi ne kadar gelişirse refah ve refahdan bireylerin adil pay alma trendi de o ölçüde yükselir tezi gerçeklik kazanıyor.
Ben bu bayram gözlemlerimle aynı zamanda şunu da demek istiyorum tabii. "AK Parti neden bu kadar fazla oy aldı" diye kendine dert edinenler bir zahmet bir alışveriş merkezine gitsin ve insanları izlesin. Cevap oradadır. Ya da söyle söyleyelim: CHP'liler iktidar mı olmak istiyorlar? Öyleyse önce bu refah-demokrasi ilişkisine kafa yorsunlar. İktidar formülü orada çünkü.
Türkiye'nin yeni orta sınıfını anlamayan ve ona kendini anlatamayan siyasi partilerin başarı şansı sıfırdır; bu kadar da basittir!..