Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun, kredi kartlarında asgari ödeme oranlarının artırılmasına ilişkin yaptığı düzenlemeler yürürlüğe girmiştir. Düzenleme ile iç talebin ve zincirin devamında cari açığın azaltılması hedeflenmiş, ayrıca gelecekte olası sosyal krizlerin önlenmesi de gözetilmiştir. Kredi kartlarına ilişkin verileri incelediğimizde, 2011 yılı Ağustos ayı itibariyle bireylerin kredi kartından kullandıkları kredi miktarının 50.2 milyar liraya ulaştığını, Temmuz ayı itibariyle da bu kredilerin 3.8 milyar liralık bölümünün takibe düştüğünü görmekteyiz. Merkez Bankası verilerine göre, 2011 yılı Temmuz ayı sonu itibariyle Türkiye'de ferdi kredi ve kredi kartları borcunu ödememiş 2 milyon 176 bin 293 kişi bulunmaktadır. Veriler bize Türkiye'de çok sayıda vatandaşımızın kredi kartı borcunu ödemekte temerrüde düştüğünü, önemli bir kısmının ise sadece asgari ödeme oranında ödeme yaparak borcunu çevirdiğini göstermektedir.
CARİ AÇIĞA ÖNLEM
Türkiye'de canlı iç talebin, cari açığın büyümesindeki en önemli etken olduğu kabul edilmektedir. İç talepteki canlılığın vatandaşların reel gelirlerindeki artıştan çok, tüketici kredilerindeki artıştan kaynaklandığı düşüncesi, ekonomi yönetimini, kullanılan kredilerin azaltılması yönünde tedbirler almaya yöneltmiştir.
Kredi kartlarında asgari ödeme oranlarının artırılması ve kredi kartı borçlarını ödemekte zorlanan kişilere yeni yaptırımların getirilmesi de bu düşüncelerle alınan tedbirler arasında yer almaktadır. Ancak bu düzenleme, iç talebin azaltılmasından çok, olası sosyal sorunların önlenmesi açısından da önem kazanmıştır. Kredi kartlarının yanlış kullanımı, vatandaşların gelecekteki gelirlerini bugünden tüketmeye başlamalarına yol açmaktadır. Bu durum da ekonominin büyüme hızının gelecekte düşmesine neden olabilecektir. Bu gelişmeler, ekonomik olduğu kadar sosyal açıdan da kredi kartlarına bir sınırlama getirilmesi zorunluluğunu gündeme getirmiştir.
NELER GETİRİYOR?
Yeni düzenleme, borcunu ödemeyenlerin nakit para çekmelerini ve kart limitini yükseltmelerini önlemektedir. Buna göre, bir takvim yılı içinde üç defadan fazla dönem borcunun sadece yüzde 50'sini ödeyenlere "nakit çekim yasağı" uygulanacak ve bu kişilerin kart limitleri dönem borcunun tamamen kapatılmasına kadar artırılmayacaktır. Bir başka deyişle, bir yılda üç kereden fazla kart borcunun ancak yarısını ödeyebilenlerin nakit para çekmesi ve kart limitlerini artırmaları önlenecektir. Uygulamayla zaten borcunu ödemede zorlanan kişinin, daha fazla borçlanmasının önüne geçilmesi hedeflenmiştir. Müşterilere yeni verilen kredi kartlarında ise ödenmesi gereken asgari tutar, kredi kartı kullanım süresi bir yıla ulaşıncaya kadar yüzde 40'tan aşağı olamayacaktır.
OLASI YANSIMALAR
Yeni düzenleme kısa vadede kartlarla yapılan harcamaları azaltacaktır. Uzun vadede ise vatandaşların yüksek faizli kart borçları azalacak ve buna paralel tüketicilerin harcanabilir gelirleri artacaktır.
Talep üzerinde oluşacak daralma kısa vadede esnaf ve sanatkarlarımızı da olumsuz etkileyebilecektir. Bu nedenle İESOB, ağırlıklı olarak kredi kartlarıyla iş yapan üyelerini düzenlemenin etkileri konusunda bilgilendirmeye ve yüksek miktarda stok bulundurmamaları konusunda uyarmaya önem vermektedir.
ÖNERİLER
Birliğimiz bu konuda bazı önerilerini hükümet, BDDK ve bankalarla paylaşmak istemektedir. Buna göre:
- Hükümetin, basın ve yayın organlarını kullanarak vatandaşları bilinçlendirmesi,
- Kredi kartları borçlarının tüketici kredisine dönüştürülmesine imkan verecek yasal bir düzenlemenin yapılması,
- Artması olası tefecilik faaliyetlerine karşı gerekli denetim önlemlerinin alınması, önümüzdeki süreçte olası yeni sosyal sıkıntıların doğmasını önleyebilecektir.
Netice itibarıyla, kredi kartlarına ilişkin alınan önlemler ekonomide kısa vadede sıkıntılar yaratsa da, orta ve uzun vadede olumlu sonuçlar doğuracaktır. Dolayısıyla alınan kararların, gecikmiş olmakla beraber, oldukça doğru ve yerinde olduğuna inanıyoruz. Bunun yanında, yeni uygulamadan piyasaların olumsuz etkilenmemesi için de, BDDK'nın ve Merkez Bankası'nın gerekli tedbirleri bir an önce hayata geçirmesini zorunlu görüyoruz.
Bu noktada İESOB olarak önerimiz ve beklentimiz, reel kesime uygun koşullarda (düşük faizli ve uzun vadeli) yeni kredi imkanlarının sunulması, enerji maliyetlerinin aşağıya çekilmesidir. Böylece maliyetlerde yaşanacak düşüş fiyatlara da yansıyabilecek, kredi kartlarına ilişkin düzenlemenin yaratacağı talep gerilemesi, düşecek fiyatların getireceği ilave talep ile dengelenebilecektir.
Kredi kartlarının asgari ödemelerinde öngörülen "kademeli bir artış"
a) Asgari ödeme oranı kart limiti 4.999 TL'ye kadar olanlarda: 2011 yılı sonuna kadar yüzde 20, 2012 yılında yüzde 22 olacaktır. 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren de bu oran yüzde 25 olarak uygulanacaktır.
b) Kart limiti 5.000-14.999 TL arasında olanlarda ise asgari ödeme oranı 2011 yılı sonuna kadar yüzde 22, 2012 yılından itibaren de yüzde 25 olarak uygulanacaktır.
c) Kart Limiti 15.000-19.999 TL arasında olanlarda bu yılın sonuna kadar yüzde 22 olan asgari ödeme oranı kademeli olarak artacak ve 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren yüzde 30 düzeyine çekilecektir.
d) Kart Limiti 20 bin TL ve üzerinde olan kredi kartlarında bu yılın sonuna kadar yüzde 22 olan asgari ödeme oranı, altı ayda bir artırılarak sırasıyla yüzde 25, 28 ve 30'a yükseltilecektir. 1 Temmuz 2013 tarihinden itibaren ise bu oran yüzde 35 olarak uygulanacaktır.