Günlük yaşamda, özellikle sıcak havalarda, sıkça duyduğumuz bir söz vardır: 'Çay harareti alır' Peki bu iddianın bilimsel bir dayanağı var mı? Öncelikle bu cümlede kastedilen çayın 'dereden büyük, ırmaktan küçük akarsu' anlamındaki çay değil de sıcak içecek olan çay olduğunu varsayarak yazıya devam edelim. Hadi bu konuya biraz daha geniş pencereden bakıp sıcak içeceklerin harareti alması üzerine konuşalım.
Sıcak bir yaz günü yaptığınız sporun ardından kan ter içinde kaldığınızı hayal edin. Şu anda vücudunuzdaki tüm hücreleriniz buz gibi bir içecek için adeta yalvarıyor. Peki, bilim bu duruma ne diyor? Biliyorum, terliyken önümüze koyulan buharı tüten bir çay hiç de cazip gözükmüyor ama araştırmalar sıcak çayın, buzlu sudan daha fazla serinlettiğini ortaya koyuyor! Sıcak havada sıcak içme fikri oldukça çelişkili gözükse de doğruluk payı vardır. Sıcak içecek içtiğimiz zaman dilimizdeki sıcaklık algılayıcı hücreler beynimize uyarı gönderir. Vücuda sıcak bir içecek girdiğini anlayan beynimiz kendini soğutmak için terleme mekanizmasını devreye sokar. Bu sayede vücudumuz terleyerek kendini soğutmayı başarır ve vücut sıcaklığımızı en uygun olan sıcaklıkta sabitlemeye çalışır. Soğuk içecek içtiğimizde ise bunu algılayan beynimiz tam tersi çalışır.
Vücudumuza göre soğuk bir sıvı içtiğimiz için beynimiz vücut sıcaklığımızı koruyabilmek için kendini ısıtmaya başlar. Yani, serinlemek için içtiğimiz soğuk içecek kısa vadede iyi hissettirse de vücudumuzun ısınmasına sebep olur. İçilen sıcak içecek ise tam zıt etki göstererek bir süre sonra vücudumuzun terleyerek serinlemesine yol açar. Bu konu hakkındaki en önemli araştırmacılardan biri "İnsan Kinetiği" üzerine yaptığı araştırmalarla bilinen Ollie Jay. 2012 yılında yapılan deney, belirli süre egzersiz yapan kişilerin farklı sıcaklıktaki suları içmeleri üzerineydi. Yapılan araştırma sonucunda en sıcak suyu içen deneklerden 57 kJ ısı kaybı görülürken, en soğuk suyu içen deneklerde 21 kJ ısı artışı gözlemlenmiştir. Isı kaybı olması vücudumuzun soğuması anlamına gelirken, ısı artışı olması ısınması anlamına gelir. Sonuç olarak, sıcak su içenler serinlerken, soğuk suyu içenlerin vücut sıcaklığı artmıştır.
