Yapay zeka teknolojileri son yıllarda hızla yaygınlaşırken, bu alandaki denetim eksikliği küresel ölçekte tartışılmaya devam ediyor. ChatGPT, Gemini ve benzeri üretken yapay zeka sistemleri milyonlarca kullanıcıya ulaşmış olsa da bu teknolojilerin hangi verilerle eğitildiği ve hangi sınırlar içinde kullanılacağı konusunda birçok ülke henüz net bir yol haritası belirlemiş değil.
YÜRÜRLÜĞE GİRECEK
Yapay zeka düzenlemeleri konusunda adım atması beklenen Avrupa Birliği, planladığı düzenlemeleri ertelemeyi tercih ederken; ABD'de ise mevcut yönetim, teknoloji şirketlerine daha geniş bir hareket alanı tanıyan bir yaklaşım benimsiyor. Hatta bu doğrultuda, eyaletlerin yapay zeka şirketlerine yaptırım uygulamasını sınırlayan yasal düzenlemeler hayata geçirilmiş durumda. Bu tablo, küresel ölçekte kontrolsüz bir yapay zeka büyümesini beraberinde getiriyor. Bu süreçte dikkat çeken hamle Güney Kore'den geldi. Ülke, 22 Ocak 2026 itibarıyla Ulusal Yapay Zeka Çerçeve Yasası'nı yürürlüğe alarak kapsamlı yapay zeka düzenlemelerini fiilen uygulayan ilk ülke olmayı hedefliyor. Yeni yasa, yapay zeka alanında devlet denetimini artırmayı ve net kurallar oluşturmayı amaçlıyor. Düzenleme kapsamında ulusal bir yapay zeka komitesinin kurulması, üç yıllık stratejik bir yapay zeka planının hazırlanması ve belirli sistemler için güvenlik ile şeffaflık yükümlülüklerinin getirilmesi zorunlu hale gelecek. Risk temelli bir yaklaşım benimseyen yasa, özellikle sağlık, eğitim ve kamu hizmetleri gibi kritik alanlarda kullanılan "yüksek etkili" yapay zeka sistemlerine daha sıkı kurallar öngörüyor. Ancak yasanın türünün ilk örneklerinden biri olması, uygulama sürecine dair bazı belirsizlikleri de beraberinde getiriyor. Güney Kore'de faaliyet gösteren teknoloji ve yapay zeka şirketleri, yeni kurallara nasıl uyum sağlayacaklarını değerlendirmeye çalışıyor. Sektör temsilcileri, bazı yapay zeka hizmetlerinin yürürlük tarihinden sonra değiştirilmek ya da askıya alınmak zorunda kalabileceği endişesini dile getiriyor.
FİLİGRAN ZORUNLU
Yasanın en dikkat çeken maddelerinden biri ise yapay zeka tarafından üretilen içeriklere filigran eklenmesini zorunlu kılması. Bu uygulamayla deepfake içeriklerin ve dezenformasyonun önüne geçilmesi hedefleniyor. Güney Kore Bilim ve BİT Bakanlığı, düzenlemenin uzun vadeli ulusal çıkarlar açısından kritik olduğunu vurgularken, şirketlere uyum sağlamaları için idari para cezaları konusunda en az bir yıllık geçiş süresi tanınacağını açıkladı. Ocak 2026'da yürürlüğe girmesi planlanan bu yasa, yalnızca Güney Kore için değil, diğer ülkeler açısından da önemli bir emsal oluşturabilir. Yapay zekanın giderek daha merkezi bir rol üstlendiği günümüzde, bu teknolojinin tamamen denetimsiz bırakılmasının ulusal güvenlikten toplumsal güvene kadar birçok alanda risk oluşturabileceği değerlendiriliyor.
