Sakız'ı sahiplenecek Don Kişotlar aranıyor

CEM LİMAN (MORDOĞAN)
Sakız ağacı, ekonomik değerini artıracak kullanım alanlarının genişlemesiyle yeniden keşfedildi. Egelilerin, bu değerli ağacı sahiplenmesi için devlet 49 yıllığına arazi tahsisi yaparak 15 yılı geri ödemesiz kredi açıyor. Kendisi gibi, sakız ağacı üretimiyle uğraşanların "Don Kişot" olarak nitelendirildiğini belirten işadamı Mustafa Özer, "Sakız ağacının anayurdu Çeşme, Mordoğan, Karaburun çevresidir. Şimdi çıkıp bu ağacı fedakarca yetiştirenlere Don Kişot denilebilir. Ama sakız ağacı, gelecekte hem üretene hem ülkeye çok kazandıracaktır" dedi.
GÖÇLE GELENLER
Yüksek ekonomik değeri olmasına rağmen en erken 10-15 yıl sonra ürün alınabilen sakız ağacı, üreticiler tarafından tercih edilmeyince devlet farklı teşvik yöntemlerini hayata geçirdi. Çevre ve Orman Bakanlığı, sakız ağacı için yer tahsisi yapmaya, fidan dağıtıp dikimi için yardımcı olup, desteklemeye başladı. İzmirli işadamı Mustafa Özer de, emekli olup Mordoğan'a yerleştikten sonra yöredeki çiftçilere, bölgede her türlü sakız ağacının yetiştiğini anlatarak gönüllü rehberlik hizmeti verdi. Çeşme, Alaçatı, Karaburun, Urla, Seferihisar, Mordoğan'ı içine alan Çeşme ve Karaburun yarımadasının, sakız ağaçlarının anavatanı olduğunu söyleyen Özer, "Bölgede yaşayan Rumlar, buranın sakızından, üzümünden, zeytininden, nergisinden, sümbülünden yararlanıp, geçimini sağlıyormuş. Mübadele ile birlikte Balkanlar'dan, Karadeniz'den, Anadolu'nun başka yerlerinden gelen insanlar kültürlerinde olmadığı için sakız üretmemişler. Ağaçlara bakmamışlar. Sakız ve üzüm yok olmuş. Şimdi yeniden o zenginlikleri keşfetmişken, elini çabuk tutan bu topraklardan çok kazanır" diye konuştu.
EROZYONA ENGEL
Sakız ağacını yetiştirmenin ve ürün almanın çok zor olmadığını anlatan Özer, "Doğa şartlarına dirençli ve dayanıklı. Çok bakım istemiyor. 20 metreye kadar yer altına kök saldığı için yangına karşı bile dayanıklı.
Keçiler, sakız ağacını yemiyor. Erozyonu engelleyen bu ağaç, en küçük toprakta bile hayat buluyor. Yapılaşmanın kontrollü sürdüğü Mordoğan ve Karaburun, Çeşme'den daha şanslı. Yöre bozulmadığı için sakız bitkileri yaşıyor. Eskiden insanların karnı ağrıdığında, sakız ağacının yapraklarını çiğnemesi önerilirmiş. Her şeyi faydalı bu ağaç yöreye verilmiş bir nimetir. Bir insan geleceğe yatırım yapacaksa mutlaka sakız ağacı dikip yetiştirmeli. Evladiyelik bir yatırım aracıdır" dedi.
Dişisi değil erkeği lazım
Yunanistan'ın Sakız Adası'ndaki Rumlar, 300 tonluk üretimle yılda 6 milyar dolar kazanarak uzun dönemdir ürünle ilgili dünya piyasasını elinde tutuyor. Bu değerli ürün, ilaç, kimyasal, gıda, kozmetik sanayine aktarılınca, 30 milyar dolar katma değer üretiyor. Ege'nin batısındaki sakız ağacından saydam, mavimtırak, sarımtırak, mat ve kirli sarı olmak üzere beş çeşit ürün elde ediliyor. Bu ürünler kalitesine göre kilosu 50 dolardan 320 dolara kadar pazarlanıyor. Bir sakız ağacından yaşına ve bulunduğu konuma göre 150 gram ile 1.5 kilogram ürün elde edilebiliyor. Çeşitleri rengine ve yaprak yapısına göre anlaşılıyor. Bu ürünün elde edilebilmesi için, sakız çalısı ağaç haline getiriliyor. Sonbaharda altı temizlenip, yağmur suları alabilmesi için çapalanıyor. Şubat ayında mutlaka budanarak hava ve güneş alması sağlanıyor. Dikim ise yine Şubat ayında yapılıyor. Ağacın gövdesinin güneşi görmesi gerekiyor. Nisan ayının ortalarından Mayıs ayının ilk haftalarına kadar sakız ağacı için yapılmış özel bıçak ile dikine 10 ila 15 santimetre, derinliğine 2-2.5 milim çiziliyor. Eylül ayında ağaçtan çıkan reçine toplanıyor. Reçine damlaya damlaya bazen armut şekline dönüşüyor, bazen topak oluyor. Cinsine rengine göre de değer biçiliyor. Bu ağacın erkeği sakız veriyor, dişisinden ürün elde edilemiyor.
Nerelerde kullanılıyor
Çok pahalı olduğu için sakız olarak tüketilmiyor. Sakız sanayinde sakız aroması vermesi için esans olarak kullanılıyor. Asıl ekonomik kazanç kozmetik sanayi, ilaç, yiyecek, içecek (sakız likörü, sakız rakısı) gibi alanlarda sağlıyor. Yunanistan'da endüstrisi var. Sakız likörü ve sakız rakısı çok değerli ve gümrükten çıkarılamıyor. Ayrıca tarihi eserlerin kaplanmasında, izalasyonun en değerli hammaddesi olarak yararlanılıyor. Rumların ayinlerinde tütsü olarak kullanılıyor.