Eli kanlı enerji kartelleri

Petrolün bulunması ile her geçen gün gelişen teknoloji, yaşam kalitesini arttırırken insanları ve ülkeleri petrol ve petrol ürünlerine bağımlı hale getirdi. Petrol kaynaklarını ele geçirebilmek için savaşlar çıkarıldı, kan ve gözyaşına boğulan ülkeler parçalandı. Milyonlarca insan, bu savaşlar yüzünden ölüyor. Tüm bu olumsuzlukların perde arkasındaki sinsi güç, eli kanlı enerji kartelleri oldu. 1970'li yıllara kadar dünya petrollerini "7 Kız kardeş" diye anılan ABD, İngiltere ve Hollanda kökenli şirketler elinde bulunduruyordu. Bu petrol şirketleri aralarında rekabet ederken başka şirketleri engellemek için de her türlü işbirliğini yaptı. 50 yıldır bu alanda başka hiçbir şirketin söz sahibi olmasına izin vermediler. Gizli ittifakla 20. yüzyıla damga vuran bu enerji kartellerini tek tek ele alalım.
7 KIZ KARDEŞLER
1-) BRITISH PETROLEUM (İNGILTERE): Anglo-Persian Oil Company adıyla kurulan şirket önce İngiliz-İran Petrol, son olarak da İngiliz Petrol Şirketi adını aldı.
2-) GULF OIL (ABD): 1984 yılında kurulan şirket 7 Kız Kardeşten biri olan SoCal tarafından satın alınarak Chevron ismini aldı.
3-) ROYAL DUTCH SHELL (HOLLANDA /İNGILTERE): Kurulduğundan beri faaliyetine aynı isim ve ortaklarla devam etti.
4-) STANDART OIL OF CALİFORNİA (ABD): 1984'te GulfOil firmasını satın alarak Chevron ismini aldı.
5-) STANDART OIL OF NEW JERSEY (ABD): Şirket önce Exxon adını aldı. 1999'da Mobil firması ile birleşerek ExxonMobil oldu.
6-) STANDART OIL OF NEW YORK (ABD): Daha sonraki adı Mobil. 1999'da Exxon ile birleşerek ExxonMobil Şirketini oluşturdu.
7-) TEXACO (ABD): 2001 yılında Chevron tarafından satın alındı.
HEDEF LATİN AMERİKA
Bu yedi şirket satın alma ve birleşmeler yoluyla daha güçlü 4 şirket haline geldi ve BP, SHELL, CHEVRON ve EXXONMOBİL olarak günümüzde varlıklarını sürdürüyor. Kuruldukları ilk günden itibaren ABD, İngiltere ve Hollanda şirketleri kendi ülkeleri ve sömürgelerindeki petrol yataklarından ürettikleri petrol ile pek çok ülkenin bütçesinden daha büyük sermaye elde ettiler. Petrol yataklarının en zengin olduğu bölge olan Ortadoğu'da sınırlar yeniden çizildi. Yeni kurulan ülkelerde azınlıkların çoğunluğu yönettiği sistemler kuruldu. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra karteli oluşturan 7 şirket, Ortadoğu'ya tabiri caizse çöktü. Zaman içinde Ortadoğu yetmeyince Latin Amerika ülkelerine de musallat oldular. Latin Amerika ülkeleri kartelden kurtulmak için kendi milli devlet şirketlerini kurmuşlardı.
ÇIKARLARINA GÖRE ÜLKELERİ DİZAYN ETTİLER
2. Dünya Savaşı'nda yenilen Alman ve Japonların savaşa girme nedenlerinden biri de petrol yataklarına sahip olabilmekti. '7 Kızkardeş', 1960'da OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ) kuruluncaya kadar dünya petrolünün yüzde 85'ini kontrol etti. Sermayeleriyle hem petrol yataklarının sahibi oldular hem de petrol arama teknolojileri için yatırım yaptılar. Bir yandan da petrolü işleyecek rafinerileri, dev gemicilik şirketleri, dünyanın her yerinde akaryakıt dağıtım şirketleri ve istasyonlardan oluşan devasa bir zincir oluşturdu. 7 Kız Kardeş, ülkelerinin istihbarat örgütlerini, ulusal güvenlik kuruluşlarını, siyasetçileri dizayn ettiler. BM Güvenlik Konseyi ve NATO bu şirketlerin çıkarlarını korumak için şekillendirildi. ABD siyaseti "Amerika'nın ulusal güvenliği, enerji güvenliğine bağlıdır" esasına göre yeniden oluşturuldu.
KARŞI ÇIKANLARI ÖLDÜRDÜLER
1950'ler İran ve Irak gibi devletlerin petrol yataklarını devletleştirerek karteli topraklarından kovduğu yıllar oldu. Mısır'ın Süveyş Kanalı'nı devletleştirmesi de bu zaman dilimine rastlar. OPEC ülkelerinin yaptığı girişimler, Petrol Piyasa'sının kontrolünü kartel firmalarının elinden almaya yetmedi. 1973'de Suudi Arabistan öncülüğünde OPEC ülkeleri petrol üretimini durdurdu. Tüm dünyayı etkileyen enerji krizi patlak verdi. Kartel, kendi çıkarlarına karşı haklarını korumak isteyen bu ülke liderlerine krizin faturasını ağır ödetti. Arabistan Kralı Faysal Bin Abdulaziz, yeğeni Faysal Bin Musad tarafından sarayında öldürüldü. 1979'da İran şahı devrildi. Irak'ta yönetime kartelin haklarını koruma sözü veren Saddam Hüseyin geçirildi. Ancak Hüseyin sözünde durmadı. Ama onun da sonu diğerleri gibi oldu. ABD'nin Irak'ın işgali ile Kartel şirketleri 45 yıl önce atıldıkları topraklara geri dönmeye başladılar. Shell ve ExxonMobil Basra'da, BP Kerkük'te, Chevron Kuzey Irak'ta arama ruhsatı aldı.
LATİN AMERİKA ÜZERİNDEKİ OYUNLAR
Latin Amerika da benzer kaderden kurtulamadı. Venezuela 302 milyar varillik petrol yatakları ile dünyanın en zengin kaynaklarına sahiptir. Hugo Chavez seçilince Kartel şirketlerini ülkeden kovdu. Chavez'in ölümünden sonra aynı politikaları sürdüren Maduro hükümeti şimdi ABD'nin başını çektiği ülkelerin desteği ile iktidardan indirilmek isteniyor. Çünkü Venezuela petrolü çıkarılması pahalı ve kalitesi düşük ağır petroldür. ABD'de ise üretimi kolay ve çıkarma maliyeti ucuz olan hafif petrol çıkarılmaktadır. İkisi karıştırılarak rafineri için gereken orta kalite petrol elde edilmektedir.

ERHAN ÇALIŞKAN/ TOLGA TEKİN