Büyükşehir’in kentsel dönüşüme katkısı yok

Türkiye'de dönüşüme girmesi gereken 6,7 milyon konutun yüzde 49'una karşılık gelen 3,3 milyon konutun dönüşümü tamamlandı. İstanbul'da dönüştürülmesi gereken 2 milyon 288 bin konuttan 695 bin konutun dönüşümü tamamlandı, 93 bin konutluk kentsel dönüşüm projesi devam ediyor. Yani tamamlanan dönüşüm oranı yüzde 24, devam eden dönüşüm oranı yüzde 3,2'dir. İzmir'de dönüştürülmesi gereken 700 bin konuttan 58 bin konutun dönüşümü tamamlandı. Bu binalardan sadece 960 adedini İzmir Büyükşehir Belediyesi dönüştürdü. 8009 konutun kentsel dönüşümü devam ediyor. Tamamlanan dönüşüm oranı yüzde 8,2 olup devam eden dönüşüm oranı ise yüzde 1,1'dir. Bir başka deyişle Türkiye'de dönüşmesi gereken her iki konuttan biri, İstanbul'da dönüşmesi gereken her 4 konuttan 1'i dönüşmüşken, İzmir'de dönüşmesi gereken 12 konuttan 1 tanesi dönüştürülebilmiştir.

Diğer illerde belediyeler kentsel dönüşüme büyük katkı sağlarken İzmir'de kesintisiz 24 yıldır CHP tarafından yönetilen Büyükşehir Belediyesi ve İlçe Belediyeleri elle tutulur katkı yapmak şöyle dursun, yönetimlerinde belediye çalışanlarının etkin olduğu, İnşaat Mühendisleri Odası, Şehir Plancıları Odası ve Mimarlar Odası ile birlikte engel olmak için elinden gelen her şeyi yapmaktadır.

TÜRKİYE'DE KENTSEL DÖNÜŞÜM
Türkiye'de 28,5 milyon konut bulunmaktadır. Bu konutlardan 13,5 milyonu 2000 yılından sonra inşa edilmiş olup bunlardan 1 milyon 170 bin adedi TOKİ tarafından yapılmıştır. 15 Milyon konut ise 1999 yılından önce inşa edilmiştir. 1999 Gölcük Depreminden sonra Türkiye'de yapı Denetim Sistemini içeren ve 19 ilde uygulanacak olan yeni inşaat yönetmeliği yayınlandı. Bu sistem 2011 yılında 81 ilde zorunlu hale getirildi. 6 Şubat tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş/ Hatay depremi 48.448 bin canımıza mal oldu ve 653.000 yapı hasar aldı. Deprem sonrası yapılan ön incelemelerde yıkılan ve ağır hasarlı olan binaların yüzde 98,5'inin 1999 yılı öncesi yönetmeliğe göre inşa edildiği, yüzde 1,5'nin ise 2000 yılı sonrasında inşa edildiği ortaya çıktı. Daha da önemlisi deprem bölgesinde 151.990 Bina Yapı Denetim firmaları denetiminde inşa edilmiş ve bunlardan sadece 132 adedi yıkılmış ya da ağır hasar almıştır. Bu da oransal olarak yüzde 0,87'ye denk gelmektedir. Bu durum yeni yönetmelik ve yapı denetim sisteminin genel anlamda başarılı olduğunu ortaya çıkarmıştır. 2000 yılından önce inşa edilen yapıların ise risk teşkil ettiği bir kez daha doğrulanmıştır.

AK Parti iktidara geldikten sonra yerel yönetimleri güçlendirmek üzere hazırladığı 5393 sayılı Belediye Kanunu 2005 yılında yayınladı. Bu kanunun 73. Maddesi ile de Kentsel Dönüşüm/Kentsel Gelişim konusunda Belediyelere yetki verdi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2011 yılında yaptığı çalışma ile Türkiye'de 6,7 milyon konutun dönüşüme girmesi gerektiğini belirledi. Ancak dönüşüm alanında yaşayanların tamamının mutabakatını gerektirdiği için 5393 sayılı yasa ile istenilen hızda dönüşüm yapılamıyordu. Bu nedenle 2012 yılında 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Kanunu çıkarılarak kentsel dönüşümün hızlanması amaçlandı. Bakanlık 6,7 milyon konutun 2035 yılına kadar 24 yıl içerisinde dönüşümünü tamamlamayı planladı. Aradan geçen 11 yıllık süreç içerisinde 3,3 milyon konutun dönüşümü yapıldı. Kalan 12 yıllık süre içerisinde de 3,4 milyon konutun dönüşümünün yapılması gerekiyor.

İSTANBUL'DA KENTSEL DÖNÜŞÜM
İstanbul'da 6,5 milyonu konut 600 bini işyeri olmak üzere 7,1 milyon bağımsız bölüm bulunmaktadır. Bu bağımsız bölümlerden 2,5 milyon adedi 2000 yılından sonra yeni yönetmeliğe göre inşa edilmiştir. 6,5 milyon konut 1,3 milyon binada bulunmaktadır. 1,5 milyon konutun bulunduğu 300 bin binanın acil kentsel dönüşüme girmesi gerekiyor. İstanbul'da bugüne kadar 695 bin konutun dönüşümü sağlandı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 188 farklı alanda 93 bin konutluk kentsel dönüşüm projeleri yürütüyor. İstanbul Belediye Başkanı İmamoğlu 2019 yılı seçimlerinde her yıl 20 bin konut olmak üzere 5 yılda 100 bin konutu Kentsel Dönüşüm ile yeniden yapacağını taahhüt etmesine rağmen 4 yılda 1 tane bile konut teslim etmedi. Her yıl Kentsel Dönüşüme ayırdığı bütçeyi azaltarak sembolik bir bütçe haline getirdi. Geçtiğimiz hafta İstanbul'da Kentsel Dönüşümün yapılabilmesi için 100 yıl gerektiğini söyledi.

İZMİR'DE KENTSEL DÖNÜŞÜM
30 Ekim 2020 tarihinde İzmir Seferihisar açıklarında meydana gelen deprem sonucunda pek çok bina hasar gördü ve 117 vatandaşımız hayatını kaybetti. Depremden sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılan hasar tespit çalışmaları sonucunda İzmir depreminde yıkılan bina sayısının 17; acil yıkılacak, ağır hasarlı, yıkık bina sayısının 506; orta hasarlı bina sayısının 511; az hasarlı bina sayısının 5.119, hasarsız bina sayısının ise 103.785 adet olduğu belirlenmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Depremle ilgili inceleme çalışmalarına katılan Türkiye Hazır Beton Birliği, İzmir Deprem İnceleme Raporu yayınlamıştır. Bu rapora göre depremde yıkılan 17 adet ve ağır hasar alan 506 adet binanın tamamının 1999 yılından önce yürürlükte olan yönetmeliğe göre yapıldığı yani yapı denetim firmalarınca denetlenmediği görülmüştür. İncelenen Yapı Denetim Hizmeti görmüş binalarda ise yapısal hasar görülmemiş olup az hasarlı kapsamında oldukları tespit edilmiştir. Buradan da anlaşılacağı üzere Yapı Denetim Sistemi üzerine kurulmuş olan inşaat yönetmelikleri güvenli yapı üretiminde etkin bir rol üstlenmiştir. Tüm Türkiye'de olduğu gibi İzmir'de de sorun mevcut yapıların dönüşümü ve fay hatlarının üzeri ve yakın çevresinin boşaltılmasıdır. İzmir'de 1.888.968 konut, 316.517 özel işyeri ve 349.331 diğer (kamu binaları, depo ve inşaat vb) bağımsız bölüm bulunmaktadır. Bunlardan 700 bin adedinin ilk etapta dönüştürülmesi gerekiyor. Dönüştürülen konut sayısı ise 58 bin. Bu konutlardan sadece 960 adedi Büyükşehir Belediyesince dönüştürüldü. Kalan 57 bin konutun dönüşümü için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 1,8 Milyar lira destek sağladı.