“Girişimcilik, dünyadaki yolculuğun bir parçası”

Hangimiz kendi işinin patronu olmak istemez? Melike Sözener, patron olmak isteyen ve bunun ilk adımı olan girişimcilerin İzmir'deki pusulası oldu. 5 yıldır verdiği girişimcilik eğitimleri ile 2 bin 500 kişiye ulaştı, bunlardan 500'ü onun sayesinde kendi işinin patronu oldu.
Bugün bir iş kurmak isteyenlerin önemli bir bölümü "yanlış" yapmamak adına ona danışır hale geldi. Sözener, girişimciliğin yol haritasını Yeni Asır'a anlattı.

Girişimci olmak neden bu kadar zor?

Girişimci olmak tam anlamıyla bedel ödemek, sorumluluk almak, kendi hayatınla birlikte yanında çalışanların ve ailenin de hayatının sorumluluğunu taşımak ve bütün bunları yaparken de bir işi, üretimiyle pazarlamasıyla ve finansıyla yönetmek demek. Bu nedenle de öyle her babayiğidin harcı değil. Düşünsene konfor alanından çıkıp mücadelelerle dolu bir kulvarda yol almaya başlıyorsun. Önemli ve insanı dönüştüren bir karar, dolayısıyla da zor bir yol.

HIRS VE EGO

Girişimcilere ihtiyacımız var mı?

Dünyayı geliştiren, dönüştüren kavram, girişimciliktir. Aslında girişimcilik, insanın dünyadaki yolculuğunun bir parçası. Merak, yenilik, yönetme, bir probleme çözüm bulma gibi pek çok keşif hikayesini de içinde barındırıyor. Onlar olmazsa, dünyamız gelişmez, gelişemez.

İyi girişimci ile kötü girişimci arasındaki fark başarılı girişimci ile başarısız girişimci arasındaki farkla aynı mı?

Kesinlikle aynı değil. Kötü girişimci hatasından ders çıkarmadan, gözünü kör eden bir hırsla hem işini hem de kendisini bitirendir.
Başarısızlık ise herkesin hakkı. İyi girişimci, bazen iş fikrinden ya da işletmesinden vazgeçmeyi bilir. Egosunun ve kör hırslarının esiri olmaz. Her insan gibi herkesten bir adım öne çıkmayı bilmiş, girişimci olmayı başarmış biri olarak kendisinin de başaramamaya hakkı olduğunu kabul eder ve yoluna devam eder. Arada büyük fark var.

Mutsuz sonla biten bir girişim hikayesinin baş kahramanına ne önerirsiniz?

Hayattaki hiçbir başarı yada başarısızlığın kendisinden daha kıymetli olmadığını görmesini, başarısızlığının temel nedenlerini bulmasını ve aldığı derslerle yeni girişim hikayelerine yelken açmasını öneririm.

HAZIRLIKSIZ YAKALANMAK

Bir fikrim var ve kenarda da az bir sermayem. Ama yol haritam yok. Ne yapmam gerekir?

İlk yapılması gereken kendimize bu yolculuğa hazır olup olmadığımızı defalarca sormak. Her yönüyle işin bir kritiğini yaparak karar vermek. Biz KOSGEB'le yürüttüğümüz girişimcilik eğitim programlarında da bunları sorarız girişimcilere. Eksikliklerimizi görmeden yola çıkmak fırtınaya hazırlıksız yakalanmak demek.

İyi ve başarılı bir girişimcinin yapması gerekenler neler?

Burada çok çalışmak demeyeceğim. 'Hocam biz çok çalışıyorduk battık' diyen girişimci arkadaşlarım oldu. İşin bütününü görüp göremedikleri, kontrol ve yönetim becerisine sahip olup olmadıkları ve yönetme kabiliyeti ile bütüncül bir bakış açısı bence belirleyici. Bunların hepsini yapmaya çalışırken zaten çok çalışıyorsunuz. Burada çalışmaktan anladığımız sadece işin üretim ya da hizmet tarafından iş yapıyor olmanın başarıyı getirmediğine detaylıca vurgu yapmak isterim. Kontrol etmeyi ve verileri işleyip bilgiye dönüştürüp, sonuç okumayı öğrenmek ayrıca sosyal olmak bence iş yaşamında başarıyı getiren sırlar.

Peki yapmaması gerekenler?

Kendisini bedenen ve ruhen tükenmişlik sendromuna sürükleyecek kadar hırsa kapılmak bence yapmaması gerekenler arasında en önemlisi. Çokça şahit oluyorum ve üzülerek izliyorum, işletmeye de girişimciye de yazık oluyor.

KADINLAR ENGELLENİYOR

Kadınlar mı girişimci erkekler mi?

Neden?
Bizim 2 yıldır Karşıyaka Sanayici ve İş Adamları Derneği ile yürüttüğümüz eğitimlerde kadınların KOSGEB tarafından düzenlenen girişimcilik eğitimlerine katılma konusunda daha yoğun taleplerinin olduğunu görüyorum. Girişimci ruh konusunda kadınlarla erkekler arasında bence fark yok. İş fikrini yaşama geçirme konusunda erkekler daha cesur. Sosyal, ekonomik ve kültürel pek çok etken var.

Cinsiyetin girişimcilikte gerçekten böyle bir etkisi var mı?

Kadınlar maalesef ki pek çok konuda olduğu gibi işlerini kurmak konusunda da genelde aileleri ya da eşleri tarafından mobbingle daha yoğun bir şekilde karşı karşıya kalıyor. Öz sermaye anlamında da kendi finansal kaynakları yoksa genelde engelleniyorlar zaten.

Girişimcinin önündeki en büyük engel nedir?

Girişimcilerin en önemli engelleri ve şikayetleri genelde bürokratiktir.
İzinler, ruhsatlar vb. süreçler girişimci için hem bilmedikleri mecralar olduğundan zor konulardır hem de stres kaynağıdır.
Ön araştırma bu konularla ilgili olumsuz gelişmeleri aşmak ve hazırlıklı olmak için önemlidir ancak sıklıkla atlanan bir konudur.
Ancak pek çok konudaki zorluklar gibi bunlarda kararlı bir girişimciyi asla yıldıramaz.

Beyin fırtınası ile doğdu

İşim Gelişiyor Derneği'ni de kurdunuz.
Burada hedef nedir?

Girişimcilik eğitimleri o kadar kıymetli insanlar çıkardı ki karşıma bu değerli insanların bir arada olduklarında yaratabilecekleri sinerji beni hep çok heyecanlandırdı. İşim Gelişiyor'u bir marka olarak düşündüm ve bir internet sitesi olarak tasarladım. Daha sonra girişimci arkadaşlarımdan Formula Kimya'nın sahibi Ersan Gülbahar, 'Hocam ben sana destek olurum.
Bu fikrini bir sivil toplum kuruluşu olarak taçlandıralım' dedi. Dernek fikri böyle bir beyin fırtınası ile doğdu ve girişimcilerin el ele vermesiyle kuruldu. Kesinlikle üzerine çalışılması ve geliştirilmesi gereken bir girişim elbette. Derneği bir kuluçka merkezi gibi yapılandırarak, coworking tarzı çalışma alanları yaratmak en büyük hayalim. Umarım başarırız.

Kaynak, akıl ve çevre paradan daha önemli

Soruyu bir de şöyle soralım, param var, fikrim de var. Harita da ben de pusula da. Azim, kararlılık ve sabır da cepte. Bu işi yaparsam sırtım yere gelmez durumu söz konusu.
Yani girişimcinin olayı bu mu?

Buna çok inanarak söylüyorum ki bence fikri var, cesareti var ve sabrı varsa parayı bulur o girişimci.
İlla öz sermaye değil artık her şey. Devlet destekleri, melek yatırımcı ağları, ticaret ve esnaf odalarının kredi ve girişimci destekleri vs. İnanmak gerçekten başarmanın yarısı. İnsanın paradan çok değerli kaynağı zamanı, aklı ve çevresi bunlar varsa finans var edilir inancındayım. Sen inanıyorsan tamamdır. Yeter ki mücadeleye gönlün olsun. Girişimcinin olayı bu, bana göre.

Matematikten korkuyorlardı

Girişimcinin en çok yaptığı hata nedir?

Türk tipi girişimcinin sıklıkla tekrarladığı bir hata var. Sayısal verilere bakmaktan korkmak. Her işin bir matematiği, en basit haliyle hepimizin anlayabileceği basit bir pazar analizi, geliri-gideri ve nakit akış planı gibi bütün girişimcilerin yüzleşmek zorunda oldukları 'Yapılabilirlik Analizi' çalışması vardır. Türk girişimcisi bununla yüzleşip fikrinin gerçeğini sayısal olarak görmekten korkuyor. En büyük hata, veriye dayalı gerçekle değil, duygusal karar vermek.

NİHAN YARKENT