Yüzyılın tatlı zehri: Trans yağ

HER İŞİN BAŞI SAĞLIK - MERT ALPDÜNDAR

Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre, trans yağlar dünyada her yıl yaklaşık 550 bin kişinin kardiyovasküler kaynaklı nedenler dolayısıyla ölümüne neden olurken, sayısız hastalığın da görülme sıklığını artırıyor.
Uzmanlar, trans yağların halk sağlığı sorunu olarak da değerlendirilmesi gerektiğine dikkati çekerken, bu yağların zararlı etkilerinden korunabilmek için mümkün olduğunca az alınması gerektiğine işaret ediyor. Türkiye'de de kalp ve damar hastalıkları başta olmak üzere birçok sağlık sorunundan korunmak için yapay trans yağların kullanımının azaltılması amacıyla çeşitli çalışmalar yürütülüyor. Bu kapsamda Türk Kardiyoloji ve Sağlığa Evet dernekleri iş birliğinde, trans yağlar ve sağlığa olumsuz etkileri noktasında farkındalık oluşturmak amacıyla "Trans Yağ Projesi" başlatıldı.
Projeyle trans yağ konusunda halkı bilinçlendirmek, karar vericilere kanıta dayalı öneriler sunmak ve mevzuat talep etmek hedefleniyor.
TİCARİ AMAÇLI
Türk Kardiyoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Ayça Boyacı "Yapay trans yağlar kanda kötü kolesterol dediğimiz LDL kolesterol ve trigliserid düzeylerini ve buna bağlı olarak da koroner kalp hastalığı ve inme riskini arttırır.
Ülkemizde de en önemli ölüm nedeni olan kalp ve damar hastalıklarından korunmak, sağlıklı ve uzun ömürlü nesiller yetiştirebilmek için zararlı etkileri bilinen yapay trans yağların diyette mümkün olduğunca azaltılması ve üst sınırın dünyadaki örneklere benzer şekilde yasal bir çerçeveyle belirlenmesi hedefimizdir" dedi. Doç. Dr. Boyacı, trans yağın bir çeşit doymamış yağ asidi olduğunu ve doğal yolla oluşan ya da endüstriyel olarak üretilen yağlar olarak iki gruba ayrıldığını söyledi. Doç. Dr. Boyacı, doğal trans yağların et ve süt ürünleri gibi hayvansal gıdalarda az miktarda bulunduğunu, yapay olanların ise bitkisel sıvı yağlara hidrojen eklenerek elde edildiğini, bu yolla da yağın raf ömrü ve tekrar ısıtılmaya karşı toleransı artırılarak ticari cazibe kazanacak şekilde katılaştırıldığını aktardı.
İÇERİĞE GÖRE REKLAM YASAĞI GELECEK
SBÜ Sultan Abdülhamid Han Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Zafer Işılak Işılak, Sağlık Bakanlığı'na bağlı bilim kurulunca bu konuda rehber hazırlandığını, rehbere göre, ambalajında ya da etiketinde "trans yağ asidi yoktur ibaresi" bulunmayan ürünlerin reklamının yapılmayacağı kuralının getirildiğini aktardı. Doç. Dr. Işılak, "Kalp hastalığı riskini azaltmak için konunun bir halk sağlığı problemi olarak ele alınması, özellikle çocuklar, genç erkekler, üniversite örgencileri ve düşük ekonomik gelir düzeyindeki geniş toplulukların trans yağların zararları açısından bilgilendirilmeleridir. Konu hakkında toplumsal farkındalığın arttırılması, endüstriyel trans yağ içeren ambalajlı hazır gıda tüketiminin azaltılması, bu tür ürünlerin içeriklerindeki trans yağ oranlarının etiketlerinden kontrol edilmesi, endüstri tarafından üretilen ürünlerdeki trans yağların, tekli doymamış veya çoklu doymamış yağlarla değiştirilmesi, gereksiz kalori alımının azaltılması, doğal beslenmeye önem verilmesi, egzersizin artırılması önem arzetmektedir." ifadelerini kullanarak, sözlerini tamamladı.
KISIRLIK VE OBEZİTE
Doç. Dr. Ayça Boyacı Boyacı, günlük yaşamda tüketilen pek çok ürünün yapay trans yağları içerdiğine dikkati çekerek, şöyle devam etti: "Hazır yiyecek tarzı ürünler, unlu mamuller, patates kızartması, mücverler, tavuk nugget ve bazı kebaplar gibi kızarmış yiyeceklerle, mikrodalga fırına verilmeye hazır patlamış mısır, bazı bisküvi, gofret ve unlu mamuller, yağ ve sıvı yağlar gibi bazı süpermarket ürünleri yüksek oranda trans yağ içermektedir. Zararlı olduğu bilinen bu ürünleri toplumda esas olarak genç yetişkinler, üniversite öğrencileri, çocuklar ve düşük gelire sahip aileler tüketmektedir
ALERJİ RİSKİ ARTAR
Yapay trans yağlar kanda kötü kolesterol dediğimiz LDL kolesterol ve trigliserid düzeylerini ve buna bağlı olarak da koroner kalp hastalığı ve inme riskini arttırır. Ayrıca tip 2 diyabet, insülin direnci, metabolik sendrom, kilo alımı ve obezite, meme, pankreas, kolon, prostat gibi bazı kanserler, cinsel işlev bozuklukları ve kısırlık, erken doğum, gebelik hipertansiyonu, bebekte görme ve sinir sitemi gelişiminde bozukluklar, alzaymır gibi bazı sinir sistemi hastalıkları ve çocuklarda saman nezlesi, atopik dermatit, alerjik astım, egzema gibi alerjik hastalıkların riskini de arttırmaktadır." Boyacı, yapay trans yağların zararlı etkilerinden korunabilmek için mümkün olduğunca az alınmasının önerildiğine dikkat çekti.