Gözdeki doğal merceğin saydamlığını kaybetmesi ile ortaya çıkan katarakt, zaman içinde görme ile ilgili şikayetleri de beraberinde getiriyor. Op. Dr. Atakan Karaeminoğulları, "Her katarakt hemen ameliyat edilmelidir diye kesin bir kural yok. Ameliyat kararı alınmasında hastanın mesleği, şikayetleri, çok önemli. Diyelim bir otobüs şoföründe merkezde bulunan bir katarakt, gece hastanın araba kullanmasını engelleyebilir, çift görmesine sebep olabilir, ışıkların değılmasına sebep olabilir... Hasta 'Gece araba kullanırken zorlanıyorum' diyorsa, az bir katarakt bile alınmalıdır. Ama hasta çok ince iş yapmıyor ise ve hayatından da memnunsa, katarakt hastaya sıkıntı verecek duruma gelene kadar beklenebilir. Sonuçta bu bir cerrahi işlem. Her ne kadar çok basit görünse de, riskleri çok az da olsa, orijinal olanı korumak ana prensibimiz olmalı. Çünkü en kötü organımız, en iyi yapay organdan iyidir" diyor. Aydın Göz Hastanesi'nden Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Atakan Karaeminoğulları ile katarakt hakkında konuştuk.
-Katarakt nedir?
Katarakt, gözdeki doğal merceğin saydamlığını kaybetmesidir. Saydamlığı bozulan lens isli, buzlu veya lekeli cam gibi olur ve görme ile ilgili şikayetleri de beraberinde getirir. Hastalar cisimleri şekilsiz, bulanık veya zayıf görür. Göz yorgunluğu ve baş ağrısı oluşabilir. Gözün içerisinde doğuştan var olan lensin yapısı protein ve sudan oluşur. Proteinin özel dizimi, lensin saydam ve ışığı geçirebilir özellikte olmasını sağlar. Yıllar geçtikçe küçük protein molekülleri yığılmaya başlar ve sonunda lens saydamlığını kaybeder. Bu bulanıklık ışığı geçiremeyecek kadar bütün lensi kapladığında olgunlaşmış katarakt ortaya çıkar.
Katarakt genellikle yaşlanmanın etkisiyle oluşur. Yaşlanan insanlarda kırışıklıklar ve saçtaki beyazlamalar gibi kataraktla da karşılaşılır. İlaç veya gözlükle tedavisi mümkün olmayan katarakt, doğuştan da olabilir ancak en sık yaşa bağlı olarak ortaya çıkar. Oluşmuş bir kataraktın tek tedavisi ameliyattır. Hastalık boyunca kişinin sosyal yaşantısını rahatsız edecek derecede hem uzak hem de yakın görüş azalır.
-Katarakt belirtileri:
Görmede yavaş yavaş azalmaÇift görme
Şekilsiz veya bulanık görme
Renklerin zor veya soluk algılanması (özellikle mavi)
Akşamları görmede zorluk yaşanması veya gece körlüğü
Parlak ışıkların etrafında hare ya da kamaşma
Kontakt lens veya gözlük numaralarının sık sık değişmesi
Derinlik hissinin kaybı
Göz yorgunluğu ve baş ağrısı
Işığa hassasiyet, kamaşma
Okuma zorluğu
Sonradan ortaya çıkan myopi
Renklerin soluklaşması ve sararması
-Katarakt nasıl tedavi edilir?
Kataraktın ilaçla tedavisi olmadığı için tek çözüm yöntemi cerrahidir. Ameliyatta saydamlığını kaybeden opaklaşmış lens alındıktan sonra yerine yapay mercek yerleştirilerek, hastanın tekrar iyi görmesi sağlanır. Görme bulanıklığı hastanın günlük işlerini aksatacak seviyede (okuma güçlüğü, televizyon izleme güçlüğü, araba kullanmada zorluk) ise ameliyat kararı hastanın ihtiyaçlarına göre belirlenir.
Tıbbi tedavi, ilaç, göz damlası, egzersiz ya da gözlükle katarakt yok edilemez. Tedavinin tek yolu gözdeki kataraktlı lensin saydam göz içi lensi ile değiştirilmesidir. Katarakt operasyonu başarı oranı çok yüksek bir ameliyattır.
Doktorunuz gözünüzde katarakt başladığını belirtiyor ise ameliyatınız için uygun zaman seneler sonrası olabilir. Yeni gözlük reçetesi ile görüşünüz iyileşebilir. Büyüten lensler ya da kuvvetli ışık günlük hayatı kolaylaştırabilir.
-Multifokal lens nedir?
Multifokal lensler hem yakını hem uzağı görmeyi sağlayan göz içi mercekleridir. Bazı kişiler hem yakın hem uzak için ayrı gözlük kullanırlar, bazı kişiler ise tek bir gözlükle hem yakını hem uzağı görebilirler. Multifokal lensi, sanki uzağı ve yakını bir arada gösteren gözlükmüş gibi düşünebiliriz.
-Ameliyat ortalama ne kadar sürüyor?
Katarakt ameliyatı, cerrahın tecrübesine ve gözün durumuna göre yaklaşık olarak 10-15 dakika içerisinde tamamlanır.
-İyileşme ne kadar sürede gerçekleşir?
Ameliyattan sonra hastanın normal görüşe kavuşması için geçen süre, ameliyatın zorluğuna, kataraktın sertliğine bağlı olarak değişir.
1 hafta - 15 gün içerisinde çok iyi bir görme noktasına gelinir.
Hasta 15 günle 30 gün arasında tamamıyla iyileşir.
Doğru zamanda gelip ameliyatını olmuş bir hasta, 1-2 günde bile düzelebilir.
Kaliteli mercekler tercih edilmeli
Kaliteli mercek ve malzeme seçimi, katarakt ameliyatının başarısını ve ameliyat sonrası hastanın konforunu artırıyor. Yüksek kaliteli merceklerle,
Ömür boyu kaliteli ve berrak görüş
Multifokal seçeneği ile her mesafede (uzak ve yakın) net görüş
Yüksek renk algılama ve kontrast hassasiyeti ile kaliteli gece görüşü
UV filtresi ile retina koruması
Göz dokularına hasar vermeden hızlı iyileşme
sağlanabiliyor.
Şeker veya sarı nokta hastalığı varsa...
Şeker hastalarında veya sarı nokta hastalığı olanlarda katarakt ameliyatı öncesinde oldukça kapsamlı muayeneler yapılması gerektiğini ifade eden Op. Dr. Atakan Karaeminoğulları "Kataraktın tek tedavisi cerrahidir. Ancak bu hastaları doğru zamanda ameliyat etmek çok önemli. Ameliyattan önce hastanın görüşünü bozan şeker veya sarı nokta mı, katarakt mı sorusunun çok iyi yanıtlanması gerekiyor. Bu nedenle bu hasta grubunda ameliyat için biraz süre daha beklenebilir" diyor.
-Tedavi sıralaması nasıl oluyor bu hastalarda? Diyelim ki aynı anda hem şeker hastası hem de kataraktı var...
Öncelikle şeker hastalığının yol açtığı kanamaların tedavisinin yapılması lazım. Göz rahatladıktan sonra katarakt alınabilir. Kanaması olan bir retinaya katarakt ameliyatı yaparsak bu tabloyu daha da alevlendirebiliriz. O yüzden önce lazer tedavileri yapılıp gözün sakinleşmesi, ardından katarakt ameliyatının yapılması gerekir.
Sarı nokta hastalığında da hastanın yaşı ve hastanın görme derecesi önemli. Katarakttan dolayı hastanın şikayeti yoksa ameliyat biraz geciktirilebilir. Çünkü bazen kataraktın alınması hastalığı biraz daha ilerletebilir. Ama hastanın sarı nokta hastalığı daha ağırsa, kataraktı ellememek lazım.
Fako yöntemi
Başarılı katarakt ameliyatları ile ülkemizin, dünya standartlarının üzerinde olduğunu dile getiren Op. Dr. Atakan Karaeminoğulları, halk arasında 'dikişsiz ameliyat' olarak da bilinen fako yöntemi hakkında şu bilgileri paylaşıyor: "Fako en gelişmiş katarakt ameliyat tekniğidir. Fako tekniğinde göz içine 2.2 - 2.8 mm'lik kesiden girilir. Saydamlığını yitirmiş göz içi merceği ultrasonik ses dalgaları yayan özel bir cihazla göz içinde parçalanarak emilir. Yapay, katlanabilir bir mercek göze yerleştirilir. Kesi küçük olduğundan dikişe gerek duyulmaz. Fako yönteminin en büyük avantajı erken dönemde görme netliğinin sağlanmasıdır. Enfeksiyon ihtimali sebebiyle iki gözün ameliyatı aynı gün yapılmaz. iki gözün ameliyatı arasındaki sürenin genellikle 3-5 gün olması yeterlidir."