Anadolu'nun işgalci Yunan ordusundan temizlenmesini sağlayan bu büyük savaş, Başkumandan Mustafa Kemal Paşa tarafından şahsen yönetildiği için "Başkumandanlık Meydan Muharebesi" olarak anılır. Mustafa Kemal Paşa, ordunun taarruz hazırlıklarını büyük bir gizlilik içinde sürdürdü. Başkomutan, 1922 yılının Haziran ayı ortalarında, artık taarruza geçme zamanının geldiğine karar verdi. Bu düşüncesini sadece üç kişi ile; Cephe Komutanı İsmet Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Millî Savunma Bakanı Kazım Paşa ile paylaştı. Taarruzu gizlemek için Temmuz sonunda ordu birlikleri arasında bir futbol turnuvası düzenleyerek komutanlarla topluca görüşme imkanını buldu.
DÜŞMANA ANİ BASKIN PLANI
Büyük Taaruz öncesinde Yunan Cephe Ordusu Eskişehir'in kuzeyinden Afyon'un güneyine kadar yayılmış, en kuzeyde İnegöl'de 11. Piyade Tümeni, Uşak'ta ise 2. Piyade Tümeni ve bazı bağımsız alaylarla yanlarını kapatmıştı. Yunan ordusunun toplam mevcudu 200.000 kadar olup, bunun 150.000'i Anadolu'da bulunmaktaydı. 3. Yunan Kolordusu (General Sumilas) Eskişehir önlerinde 3., 10. ve 15. P. Tümenleri ile Bursa istikametini kapatırken aynı zamanda Kütahya önlerinde mevzilenmiş 2. Yunan Kolordusu (General Digenis) 7., 9. ve 13. Piyade Tümenleri ile hem cephenin orta kısmını kapatmakta, hem de Eskişehir veya Afyon'a yönelebilecek bir Türk taarruzuna karşı 3. veya 1. Kolorduya ihtiyat vazifesi görmekte idi. 1. Yunan Kolordusu (General Trikupis) ise karargahı Afyon'da olmak üzere Cephenin güneyini savunmakta idi. 1. Kolordu tümü cephe hattında olmak üzere 1., 4., 5. ve 12. Piyade tümenlerine komuta etmekte idi.
YUNAN GENERALİ N İKİ KARARI
General Hacıanesti Yunan Küçük Asya Ordusunun başına getirildiğinde Büyük Taarruz kaderini etkileyecek iki karar aldı. Bunlardan ilki 1.
Kolordu Komutanı Trikupis'in ihtiyattaki 2. Kolordu'ya savaş durumunda emir verme yetkisini kaldırması, diğeri ise 1. Kolordu'nun normal düzeninde kendi ihtiyatında olan tümenleri de cephe hattına yayarak Trikupis'i tamamen ihtiyatsız bırakması idi. Böylece, Afyon'a yönelecek bir Türk taarruzunda eğer cephe zorlanırsa, Trikupis ya İzmir'deki üssü Hacıanesti'yi 2. kolorduyu veya en azından birliklerinden bir kısmını kendi emrine almak için ikna etmek zorunda kalacaktı. Savaş durumunda iletişim yetersizliği ve zamanın kritikliği dikkate alındığında feci derecede yanlış bir karar olduğu daha sonra açığa çıkacaktı.
ADIM ADIM BÜYÜK HEDEFE
Büyük Taarruz'un hedefi Afyon'un güneyinde mevzilenmiş 1. Yunan Tümeni (General Frangos) ve 4. Yunan Tümeni (Albay Dimaras) tarafından savunulan mevzileri yarma harekatı ile geçerek Yunan Cephe Ordusunu (1.,2, 3. Kolordular) geride bir hatta çekilmeden bir meydan savaşı ile imha etmekti. Türk lojistik kabiliyeti orduyu ancak 60 km. içerisinde destekleyebileceğinden harekatın esasının taarruz hattından itibaren bu mesafe içinde gerçekleşmesi şarttı.
KAÇIŞ HATTI BIRAKILDI
Başkomutan Mustafa Kemal'in asıl amacı ise; yok edici bir meydan savaşı yapmak, düşmanı çabuk ve kesin bir sonuç alacak şekilde vurarak dağıtmaktı. Birlikler arasındaki bağlantıları yok ederek kaçmasını sağlamaktı. Yunan'ı Anadolu'ya ayak bastığı yere İzmir'e geri göndermekti. Çünkü bu meydan savaşının uzaması düşmanın işine yarayacaktı. Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nin ardından Büyük Taarruz, Türk Kurtuluş Savaşı'nın son safhası ve tarihi zirvesini oluşturacaktı. Mustafa Kemal Paşa, yıllarca cephelerde yaşadığı başarılarla, askeri engin deneyimiyle, bilgi birikimiyle, aldığı eğitimin sağladığı ileri görüşü ve verdiği doğru kararlarla 3 yıl 4 aylık süreçte Türk milletini ve ordusunu adım adım hedefe taşıdı. Yunan ordusu, yaptığı saldırılarda başarılı olamayınca, Batı Anadolu'yu Türk ordusuna karşı savunma düzenine geçmişti. Buna karşılık Gazi Mustafa Kemal, kurmaylarıyla beraber düzenlediği planda, Gemlik Körfezi'nden Bilecik, Eskişehir ve Afyon doğusu ile Menderes Nehri'ni takiben 'Adalar Denizi'ne kadar dayanan savunma hattını bir yıla yakın bir süre ile tahkim ederek kaçış noktalarının tümünün kapatılmasını sağladı. Özellikle Eskişehir ve Afyon bölgeleri gerek tahkimat gerekse birlik miktarı bakımından daha kuvvetli tutulmuş, muharebenin olumsuz gelişmesi durumunda destek bölgesi oluşturulmuş hatta Afyon'un güneybatısındaki bölge birbiri arkasına kademeli beş savunma hattı şeklinde oluşturuldu. Böylelikle düşmana Dumlupınar, Uşak üzerinden geriye kaçış hattı olarak bırakıldı.
SAVAŞ SABAH ERKEN BAŞLADI
Gazi Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa olduğu hâlde Afyon Kocatepe'deki muharebe idare merkezinden 26 Ağustos 1922 Cumartesi sabahı verdiği bir emirle taarruz harekâtını başlatmıştı. İlerleyen günlerde de muharebeler devam etmiş ve 30 Ağustos günü başarıyla sonuçlanan meydan muharebesi bizzat Başkomutan tarafından idare edildiği için tarihe Başkomutanlık Meydan Muharebesi olarak geçmiştir.
YUNANLILARI BEKLEYEN BOZGUN
Baskın prensibi ile Yunan ordusunun imhasının gerçekleşmesi üzerine kurulu Türk taarruz planına göre hareket eden 1. Ordu kuvvetleri, Afyon'un güneybatısından kuzeye doğru taarruza geçti. Afyon'un doğusu ve kuzeyinde bulunan 2. Ordu kuvvetleri de taarruzla kesin sonuç alınmak istenen 1.
Ordu bölgesine düşmanın kuvvet kaydırmasına engel oldu. Diğer bölgede bulunan düşman ihtiyatlarını kendi üzerine çekti. 5. Süvari Kolordusu da Ahır Dağları'ndan aşarak düşmanın yan ve gerilerine taarruz ederek, düşmanın İzmir'le telgraf ve demir yolu irtibatını kesti.
TUFAN ATAKİŞİ KİMDİR ?
17 Temmuz 1953 tarihinde İzmir Karşıyaka'da doğdu. İlk, orta ve liseyi İstanbul'da bitirdi. Daha sonra A. Ü. Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi'nde Klasik Şark Dilleri eğitimi gördü. Bir dönem gazetecilik yaptıktan sonra Basın-Yayın sektöründe kendi şirketi olan Atadost Matbaacılık ve Yayıncılık A. Ş.'yi kurdu. Atakişi, İzmir ve Karşıyaka'da birçok S.T.K.'nın kurucusu, yöneticisi veya üyesidir. İzmir Kent Kültürü, ve Sanat Dergisi'ni (2005 İ.B.B.
Kente Katkı Ödülü) 22, Karşıyaka Kent, Kültür ve Sanat Dergisi'ni ise 10 yıldır yayımlıyor. "Eski İzmir Kartpostalları", "İzmirlilerle Paylaştıklarım", "Karşıyakalılarla Paylaştıklarım", "Karşıyaka Kartpostalları", "1912- 2012 Karşıyaka Spor Kulübü 100 Yaşına Giriyor", "Bitmeyen Sevda/ Selçuk Yaşar ve K.S.K. ", "Bir Zamanlar Smyma", "Kralın İzmir Günleri"(2014 İ.B.B. Kente Katkı Ödülü), "Fred, Edmond, Henri Boissonnas ve İzmir"(2015 İ.B.B. Kente Katkı Ödülü) , "Smyma Gizli Kalmış Gerçekler", "Anılarda Yitip Giden Karşıyaka" olmak üzere 9'i belgesel olmak üzere yayınlanmış 11 kitabı bulunuyor. Yazar Atakişi'nin yeni kitap çalışmaları devam ediyor.
Tufan Atakişi -Gürkan Ertaç
