Beynin düşmanı stres suçüstü yakalandı

ERKAN DOĞAN (HABER MERKEZİ)
İzmirli doktorlar, 18 depresyon hastası ve 18 sağlıklı kişi üzerinde 5 yıldır yürüttükleri bilimsel çalışmada depresyonun beyindeki stres bölgesi (hipokampus) üzerindeki etkisini (tahribatı) göstermeyi başardı. Hasta ve sağlıklı bireylerin üç boyutlu MR filmlerinin çekilmesiyle yapılan ve bilim dünyasında çığır açan çalışma antidepresan ilaçların depresyonu tedavi ettiği de kanıtlandı. Uluslararası Journal of Pyschiatric Research isimli bilimsel dergi tarafından kabul edilen araştırmayı yapan Ege Üniversitesi (EÜ) Tıp Fakültesi Hastanesi'nde görevli bilim adamları, "Hipokampusteki değişiklikleri MR filmleriyle ortaya koyduğumuz çalışma, depresyonun tanı ve tedavisinde çok önemli fayda sağlayacak" dedi.

3 BOYUTLU İNCELEME
EÜ Tıp Fakültesi Hastanesi'nde psikiyatri ve nöroradyoloji uzmanlarından oluşan SoCAT isimli Beyin Araştırma Laboratuvarı'nda 18 depresyon hastası ve aynı yaştaki sağlıklı kişiler 5 yıl boyunca takip edildi. Finansal kaynağı üniversite tarafından karşılanan çalışmada 5 yıl sonunda depresyon hastaları ve sağlıklı kişilerin beyin MR filmleri çekilerek hipokampus 3 boyutlu olarak karşılaştırıldı. İleri görüntüleme tekniğinin uygulandığı çalışmada hipekampusteki 1 milimetreküp büyüklüğündeki değişiklikler bile tespit edildi. Prof. Dr. Ali Saffet Gönül, Prof. Dr. Ömer Kitiş, Doç. Dr. Çağdaş Eker, Dr. Serhan Işıklı, Dr. Ece Durmuşoğlu ve matematik bölümü öğrencileri Gözde Kızılateş, Onur Uğurlu, çalışmaları hakkında EÜ Psikiyatri Ana Bilim Dalı'nda basın toplantısı düzenledi. Pek çok nedenden dolayı hastaları uzun dönemli takip etmenin mümkün olamadığını anlatan Prof. Dr. Gönül, depresyon hastalarının 5 yıldır takip edildiği çalışmanın bu açıdan çok önemli olduğunu belirtti.
Dünyada bu çapta yapılan üçüncü ya da dördüncü çalışmayı yaptıklarını belirten Prof. Dr. Gönül, "Ancak 3 boyutlu görüntüleme tekniği kullanılarak bu kadar uzun takip edilen hastaların değerlendirildiği dünyadaki ilk çalışmayı yaptık. 5 yıl içinde aynı yaş grubundaki insanların beyin stres bölgelerinde (hipokampus) belirli bir değişiklik yokken, depresyondaki hastalarımızın aynı bölgelerinde belirli değişiklikler oluştuğunu tespit ettik. Yani antidepresan kullanılmadığı süre ne kadar artarsa tespit ettiğimiz yapısal değişiklikler de o kadar artıyor. Dolayısı ile antidepresanlar hastalarda izlediğimiz yapısal değişiklerin oluşmasını engelliyor. Demek ki antidepresanlar bir işe yarıyor. Ancak antideprasanlar depresyonu yüzde 60-70 düzeltiyor. En az 1 yıl kullanılmalı. Erken keserseniz hastalığın yenilenme riski yüksek" dedi.

TARAMA YAPILIYOR
Prof. Dr. Kitiş ise, "MR çekimleri 6-7 dakika sürdü. 3 boyutlu uygulanarak 1 mm'lik kesitlerle tüm hastaların beyinleri taranmış oldu. Film çekimi hastalara herhangi bir risk yaratmıyor. Daha sonra MR görüntüleri bilgisayara aktarılıp matematikçi arkadaşların analizleri ile farkları ortaya konuluyor. Doktor, görüntülere bakıp 'Tedavi işe yarıyor mu,yaramıyor mu' , 'Verilen ilaç uygun mu, değil mi' görülebilecek" dedi.

"Stresle baş etmeyi sağlayan bir alan"
Prof. Dr. Ali Saffet Gönül, "Hipokampus stresle baş etme ve duyguların kontrolü ile ilişkili bir alan. Dolayısı ile bu alanın, uzun dönem stres yaşayan hastalarda küçüldüğüne dair belgeler vardı. Ancak bugüne kadar canlı insanda antideprasanların ne etkiye sahip olduğunu gösterebilmiş değildik. Ama hayvan çalışmalarında hipokampusu kesip doğrudan mikroskobi ile baktığımızda bazı antidepresanların bu bölgelerde etkin olduğuna dair belgeler vardı. Yaptığımız çalışma insanlarda da aynı etkilerin oluşabileceğine dair ipuçları veriyor. Antideprasanlar muhtemelen hipokampus hücrelerin zarar görmesini engelliyor. 'Antidepresanlar işe yaramıyor' söylentilerine bakıp ilacı bırakan hastalar vardı. Bu çalışmalar beyinde işe yaradığının kanıtı olabilir" dedi.