Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, son toplantı sonrası yayımladığı bilgi notunda enflasyonun işlenmemiş gıda ve tütün ürünleri yüzünden yükseldiği, Ağustos ayında da yükselişin süreceği tespitini yapmıştı. Oysa Ağustos enflasyonu sürpriz yaptı ve beklentilerin aksine kısmen düşüşe geçti. TÜİK verilerine göre hem aylık hem de yıllık bazda enflasyon aşağı geldi.
Talep enflasyonunun göstergesi olan "Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)" ile başlayalım analizimize... Tabii kritik sorunun yanıtını da vereceğiz; Son enflasyon verileri, bu ay faiz indirimi için Merkez Bankası'na alan açmış oldu mu?
TÜFE Ağustos ayında yüzde 0.29 gerilemiş.
Yıllık bazda ise yüzde 8.05 seviyesine gelmiş. Bir önceki ay yıllık enflasyon yüzde 8.79'da idi. Yani bu oran 2015 Ağustos ayına göre geldiği seviyeyi gösteriyor, 12 aylık süreçteki enflasyonu değil. Ağustos enflasyonunda alkollü içecekler ve tütündeki artışın payı oldukça fazla... Çünkü bu gruptaki fiyat artışı yüzde 3.44, yıllık düzeyde ise yüzde 23 olmuş.
MALİYETLER YÜKSEK
Buna karşın gıda uzun aradan sonra yüzde 6.19 ile ortalamanın altına geldi. Hatırlarsanız, Merkez Bankası, Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme Komitesi'nin aldığı tedbirlere ve gıda talebindeki turizm kaynaklı dönemsel azalışa bağlı olarak 2016 yıl sonunda gıda fiyatları enflasyonunun daha düşük seviyelere gerileyeceği tahmininde bulunmuştu. Hatta gıda enflasyonu varsayımını 2016 yılı için yüzde 8'e indirmiş, 2017 yılı için yüzde 8 olarak korumuştu.
Gelelim maliyet enflasyonu göstergesi "Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi"ne...
Yurtiçinde üretilen malların toptancı hallerine gelmeden önceki fiyat değişimlerini yansıtan Yİ-ÜFE geçen yılla karşılaştırıldığında neredeyse yerinde saymış diyebiliriz. Aylık artış oranı sadece yüzde 0.08... Geçen yılın aynı ayına göre Yİ-ÜFE yüzde 3.03 ve 12 aylık ortalamada ise yüzde 4.51'lerde kalıyor. Genel görüntü iyi olmasına rağmen detaylara baktığımızda önemli ürünlerin üretiminde maliyetlerin halen etkili olabildiğini gözlemleyebiliyoruz. Dayanıklı tüketim mallarında oran yüzde 12.55'e kadar çıkıyor.
Neredeyse ortalama Yİ-ÜFE'nin üç katı daha yüksek... Aynı şekilde üretimde kullanılan firmaların yatırım yaptıkları sermaye mallarında ise yüzde 8.83 seviyesinde... Bu da ortalama oranın iki katı büyüklükte...
Enerji maliyetleri negatif yüzde 6'nın üzerinde olumlu katkı ile Yİ-ÜFE'nin daha yüksek düzeye ulaşmasını engelliyor.
YÜZDE 8'LERDE KALDI
Uzatmayayım... Büyük resim enflasyon seviyesinin hassas denge üzerinde gittiğini, bundan sonra düşüşün sınırlı olabileceğini, sonuçta yılsonu enflasyon oranının yüzde 8'lerde kalabileceğini gösteriyor. Zaten Merkez Bankası'nın son beklenti anketine göre ekonomiye yön veren aktörler yüzde 8.20 olarak öngörmüşlerdi. Kritik sorumuzun yanıtını "Özel Kapsamlı TÜFE H ve I" göstergeleri veriyor. Sırasıyla yüzde 8.21 ve yüzde 8.41 seviyelerinde Merkez Bankası'nın faiz kararında etkili olan çekirdek enflasyon oranları... 20-21 Eylül'de FED, 22 Eylül'de Merkez Bankası toplantılarını yapacaklar.
Eğer FED faiz artırmazsa Merkez Bankası düşük olasılık ama iç talebi düşünerek belki 25 baz puan indirim olasılığını değerlendirebilir. Açıkçası sanmıyorum, rasyonel bir karar olmaz. Eğer FED faiz artırırsa yıl sonuna kadar Merkez Bankası'ndan faiz indirimini unutalım...