Cari açık Türkiye ekonomisinin zayıf halkalarının başında geliyor. Yapısal reformlarla kalıcı çözümler zaman aldığından car açıkta ekonomik konjonktüre bağlı olarak dönemsel düzelmeler ya da bozulmalar söz konusu olabiliyor.
Büyüme yavaşladığında car açık da kendiliğinden aşağı geliyor.
Tersi durumda ise yüksek büyüme oranlarının yakalandığı dönemlerde makul seviyelerin çok üzerine çıkabiliyor.
Bu hafta Türkiye İstatistik Kurumu iki önemli ver açıkladı cari açıkla ilgili...
Birincisi dış ticaret verileri, ikincisi turizm gelirleri... Dış ticaret açığı yüzünden cari açık yükselirken turizm sayesinde bu artış kısmen aşağı çekilebiliyor.
Açık Geriledi!
Dış ticaret açığı 2016 yılında yüzde 10,3 gerilemiş. Nedeni, ihracattaki artışın ithalattaki artıştan fazla olması. İhracat yüzde 9 yükselirken ithalat sadece yüzde 2,3 yukarı gelmiş. Avrupa Birliği ülkelerinin toparlanması sonucu bu coğrafyaya yaptığımız ihracatta yüzde 4,8 artmış.
Bir pozitif gelişmede ihracatın ithalatı karşılama oranının yüzde 70'in üzerine çıkmış olması.
Buraya kadar güzel... Ancak bazı detaylar iç dinamiklerin halen aynı kaldığını gösteriyor. Yani yüksek teknolojili ürünlerin ihracatımız içindeki payı ne yazık ki geçen sene de iyileşmemiş, yüzde 3,5'larda kalmış.
Orta yüksek ürünlerin de payı yüzde 30'lara demir atmış durumda.
Kalan kısım ise orta düşük ve düşük teknolojili ürünlerden oluşuyor.
Diğer bir sorun da yeni ihracat pazarlarının etki ve katkısının artırılamaması.. ir yerde yoğunlaşma riskini dağıtamıyoruz. Bu yüzden en büyük paya sahip AB ülkelerinde sorun olduğunda ihracat otomatik olarak aşağı, düzelme olduğunda otomatik olarak yukarı geliyor.
Belirgin Düşüş Var
Bu arada AB'nin yaptığı ithalattan aldığımız pay sadece yüzde 3,8, küresel pastadan aldığımız pay da yüzde 0,98 oranında...
Gelelim ikinci veriye...
Turizm dış ticaret açığını kompanse eden alt kalem. Turizm gelirlerimiz ne kadar yüksek olursa "cari açığı" o kadar aşağı çekiyor. 2016 turizm sektörü açısından pek parlak bir yıl olmadı.
Rusya ile yaşanan siyasi gelişmeler, lanet kalkışma ve lanet terör yüzünden hem gelen turist sayısında hem de turizm gelirlerinde belirgin bir düşüş söz konusu oldu.
Geçen yıl turizm geliri bir önceki yıla göre yüzde 22,7 düşerek 22,1 milyar dolar seviyesine gelebilmiş. Oysa 2015 yılı turizm geliri 31,4 milyar dolar idi. Tabi bu rakam net gelir değil. Çünkü Türkiye'den yurtdışına turizm amaçlı gidenler ve belli oranda harcama yapanlar da var.
Aslında turizm de dış ticaret gibi çift taraflı bir ekonomik faaliyet.
Yurt dışına geçen yıl 8,7 milyon kişi gitmiş ve 5,7 milyar dolar döviz bırakmışlar. Dolayısıyla gelir ve gider farkını aldığımızda cari açığa turizmden gelecek pozitif tutar yaklaşık 13 milyar dolar civarına düşüyor.
Şu notu da düşelim...
Cari açık üzerindeki etkisinin yanı sıra yapılan yatırımlar, istihdam açısından Türkiye ekonomisine katkısı ve onlarca alt sektörü beslemesi gibi kritik konuları dikkate aldığımızda turizm sektörü için hızla bazı önlemlerin alınması gerekiyor.
İki veriyi yan yana getirirsek...
Yaklaşık 30 milyar dolar cari açıkla 2016'yı tamamlamış olacağız.
Dış ticaret açığı 40 milyar doların biraz altında...
Turizm gelirleri ile rakam 30'lara iniyor. Bunu da gayrisafi milli hasılaya oranladığımızda cari açık oranının yüzde 4,8 düzeyinde olduğunu görüyoruz.
Sorun yaratır mı? Hayır...
Yüzde 5'in altında kalması ve finansmanında şimdilik sıkıntı olmaması dış ödemelerde dengesizlik yaratmayacaktır.
Ama bu da yapısal reformların yavaşlatılması ya da rafa kaldırılması şeklinde yorumlanmamalıdır.