Kitle fonlaması sistemi bir süredir piyasa aktörlerinin gündeminde olan bir konu. Uygulamada bulunan veya denetim ve finansal danışmanlık yapan profesyonellerin eğitimlerinde hiç atlamadan sordukları soruların başında geliyordu. Bankacılık Kanununda değişiklik tasarısında da yer bulunca daha da detayları merak edilen konu haline geldi.
Kitle fonlaması bir projenin veya girişim şirketinin ihtiyaç duyduğu fonu sağlamak amacıyla Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen esaslar dâhilinde yatırımcı tazminine ilişkin hükümlerine tabi olmaksızın kitle fonlama platformları aracılığıyla halktan para toplanması anlamına geliyor. Mevzuatta ver alan bu tanımı biraz açalım. Kitle fonlamasına konu olacak projenin çerçevesi şöyle çizebiliriz.
Girişim şirketine dönüşme potansiyeli taşıyan, planlanan teknoloji faaliyeti veya üretim faaliyetinin gerçekleştirilmesi için kaynak ihtiyacı olan iş fikri proje olarak kabul ediliyor. Görüldüğü gibi tanım oldukça geniş bir alanı kapsıyor.
Yani sektörel bir sınırlama yok. İnşaattan bileşime kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Ancak gerek teknoloji gerekse üretim ile ilgili proje olsun fark etmiyor kesinlikle katma değer yaratması ve istihdama pozitif katkı yapması gerekiyor.
LİSTEYE GİRMEK GEREKİYOR
Bu sistem kitle fonlamasına aracılık eden ve elektronik ortamda hizmet veren kuruluşu tarafından kurulan platform üzerinden işliyor. Bu platformu kurabilecekler için kuşkusuz aranan koşullar var. Bunların başında kurucuların en az 1 milyon lira sermaye ile bu platformu kurmaları geliyor. Platformların belli yollarla kaynak sağlamaları ve bu kaynakları projelere aktarabilmeleri için SPK'dan yetki de almaları koşulu bulunuyor.
Platformlar 3 şekilde inşa edilebiliyor.
Hisse bazlı, ödül bazlı ve bağış bazlı olabiliyor. Mikro ölçekli projelerde ödül ya da bağış bazlı ön plana çıkıyor. Buna karşın büyük ölçekli yatırım gerektiren projelerde girişim sermayesi sistemindeki gibi hisse bazlı kitle fonlaması daha ağırlık kazanıyor.
Kurucular tarafından belli bir sermaye ile kurulan ve SPK'nın listesine giren kitle fonlama platformları para kazanmak isteyen yatırımcıların da katılımı ile ulaştıkları finansal kaynakları fizibıl buldukları projelere aktarıyorlar ve bunun karşılığında projeyi gerçekleştirmek isteyen girişim şirketine aktarıyorlar.
Aktardıkları finansmana karşın şirketin anlaştıkları oranda hisse senetlerini alıyorlar. Projelerin ne kadar rasyonel olduğuna ve başarı olasılığına platformun belirlediği "yatırım komitesi" karar veriyor. Oradan geçen bir proje bu kanalla finanse edilmiş oluyor.
YATIRIMCILAR İÇİN SEÇENEK
Ne yazık ki girişimci şirketler finansmana erişmekte zorluk yaşıyorlar. Banka kredilerine başvursalar karşılarına yığınla koşul çıkarılıyor. En az iki kadar teminattan tutun risk oranına göre daha yüksek faize kadar maliyet artırıcı faktörler yıldırıyor girişimcileri. Halka açılarak ya da tahvil ihraç ederek sermaye piyasaları yoluyla da finansman yaratamıyorlar.
Çünkü yeni şirketler.
Dünyada en iyi örnek Apple firması olabilir bu tür modelden yararlanmış olan. Tabi onlar girişim sermayesi (venture capital) yatırım ortaklığından hisseleri karşılığında kaynak almışlardı. Üç genç mühendisin kullanımı kolay bilgisayar icadı ve bunun hayata geçirilmesi sonucunda 1 trilyon dolar pazar değerine ulaşmış bir şirket haline geldi. Tasarrufu olanların sadece mevduat veya menkul kıymet yatırım seçenekleri yok. Aynı zamanda gelecek vaat eden yatırımlara da katılabilecekleri yatırım seçenekleri var.