Yarın Para Politikası Kurulu'nun olağan toplantısı var. Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülke merkez bankaları tereddüt etmeden politika faiz oranlarını aşağı çekiyorlar. Nedeni malum... Firmaların nakit akımları zayıfladı, aynı şekilde bireylerin de gelir düzeyleri geriledi. Bu yüzden ödemeler sisteminin sağlıklı çalışması, iç talebin bir nebze güçlendirilmesi ve yatırımların şirketlerce yeniden gündeme alınması için paranın reel marjinal maliyetinin makul seviyelerde olması gerekiyor.
Kısa bir hatırlatıcı bilgi ile faiz kararını değerlendirmeye çalışalım. Merkez Bankası "Politika Faiz Oranı" ile 4 temel faktörü yönlendirip "Parasal Aktarım Mekanizmasını" işletmeye çalışıyor. Birincisi mevduat, kredi ve tahvil gibi diğer faizler. İkincisi varlık fiyatları, üçüncüsü ekonomi aktörlerinin beklentileri ve son olarak döviz kurları.
Merkez Bankası bu 4 faktörü yönlendirerek yurt içi mal ve hizmetlere olan talebi yukarı çekmeyi hedefliyor. Tabii bu arada kredi kanalıyla genişleyen iç talep ithal mal ve hizmet talebini de tetikliyor.
ÖZEL BANKALAR KAYITSIZ
Parasal aktarım mekanizmasından şu çıkarımı yapabiliriz. Merkez Bankası'nın bankaları fonlarken kullandığı politika faiz oranı bazı durumlarda piyasalar tarafından izlenmeyebiliyor. Yani Merkez Bankası politika faiz oranını aşağı çektiğinde bankaların uyguladıkları kredi ya da tahvil faiz oranları senkronize olmayabilir.
Özel bankalar bilanço yapılarına, takipteki alacakları gibi bazı bilanço kalemlerine ve en önemlisi risk algılarına göre kredi vermekten imtina edebiliyorlar. Bu yüzden kredi faiz oranlarını yeterince aşağı çekmiyorlar. Son birkaç politika faiz oranı indirimine özel bankalar biraz kayıtsız kaldılar. Kamu bankaları her ne kadar faizleri ve kredi hacimlerini adapte ederek özel bankaları arkalarından sürüklemek isteseler de pek başaramadılar.
BDDK baktı olmuyor, gelecek ay itibarıyla "Aktif rasyosu" uygulamasına başlayacağını duyurdu. Bankaların aktiflerinde yer alan verdikleri krediler, sahip oldukları menkul kıymetler, Merkez Bankası ile yaptıkları swap işlemleri ve kendi mevduatları dikkate alınarak her banka için haftalık aktif rasyosu hesaplanacak. Nihayetinde bankalar her haftanın sonuçlarının ortalaması sonucu çıkan oranının yüzde 100'ünü tutturacaklar. Aşağıda kalanlar için eksik kısmın yüzde 5'i kadar ceza verilecek.
BDDK bu uygulama ile özel bankaların da kredi hacimlerini artırmayı planlıyor.
100 BAZ PUAN İNDİRİM
İşte bu önlem Merkez Bankası'nın faiz indirim kararının bir sinyali niteliğinde bence... Yarın Kurul büyük olasılıkla 100 baz puan indirim ile politika faiz oranını yüzde 9,75'den yüzde 8,75'e düşürecek. Kamu bankaları zaten hazırlar kredi faiz oranlarını hemen Merkez Bankası'nın kararına uyarlamaya. Özel bankalar da kredi verme iştahları pek olmasa da BDDK yaptırımı ile kredi plasmanına geçen aylara nazaran biraz daha sıcak bakacaklar. Şu önemli notu göz ardı etmeyeyim; BDDK'nın aktif rasyosunu bankalar bir taraftan menkul kıymet alımları veya Merkez Bankası swap işlemlerini artırarak diğer taraftan yabancı para mevduat açma işlemlerini kısıtlayarak da tutturabilirler. Neyse zamanla göreceğiz özel bankaların Merkez Bankası faiz indirimine vereceği tepkiyi. Beni asıl kaygılandıran madalyonun diğer yüzü. Merkez Bankası'nın öncülüğünde TL faiz oranlarının düşmesi ne yazık ki kurlar üzerindeki basıncı yükseltiyor. Kurların yukarı yönlü hareketi yüksek hacimli dış borçların çevrilmesini zorlaştırdığı gibi ekonomik büyümenin seviyesine göre fiyatlara geçişkenliği artıp enflasyonist baskı oluşturuyor. Umarım Merkez Bankası bu faktörü dikkate alarak, ince ayar ile faiz kararını verir.