Ağustos ayında manşet enflasyon beklendiği gibi yatay seyir izlerken maliyetlerin artışı Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksinin belirgin bir şekilde yükselmesine neden oldu.
Malum enflasyonun geçen yıllarda yüksek seviyelerde seyretmesinde birikimli kur etkisinin gıda fiyatları ile beraber etkin rolleri vardı. Geçen ay gıda fiyatları denklem dışı kalırken kurların geçişkenliği faktörü kendini epey hissettirmiş gibi görünüyor.
Her ay enflasyon verilerinin açıklanmasının ardından iki soruyu yanıtlamaya çalışıyoruz.
Birincisi Merkez Bankası yüzde 70 olasılıkla inşa ettiği beklentisini tutturabilecek mi?
İkincisi ise enflasyon verisine faiz kararı ile nasıl bir tepki verecek? Özellikle ikinci soru daha kritik öneme sahip.
Çünkü Merkez Bankası iletişim kanalıyla enflasyon yükselişini yönetmeye çalıştığında yani likidite sıkılaştırmasından ayrı olarak politika faiz oranını değiştirerek tepki vermediği sürece reel faiz oranları düşmüş oluyor. Bu da TL dışı arayışları arttırdığı gibi tüketim talebini de canlı tutabiliyor. İki sorunun yanıtını vermek için öncelikle TÜİK tarafından açıklanan verilere kısaca değinelim.
GİYİM VE AYAKKABIDA GERİLEME GÖRÜLDÜ
"Tüketici Fiyat Endeksi" bu ay yüzde 0,86, yıllık bazda da yüzde 11,77 artış göstermiş.
Aylık yükselişte yüzde 5,09 ile çeşitli mal ve hizmetler grubu ilk sırayı almış. Buna karşın giyim ve ayakkabı grubundaki yüzde 2,1'lik gerileme ise Ağustos ayı enflasyonun kurtarıcısı olmuş. Gıda da yerinde sayarak diğer kurtarıcı grup olarak dikkat çekiyor.
Gelelim üretim sürecinde maliyetlerdeki değişimi yansıtan enflasyon göstergesi Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksine...
Maliyet enflasyonu olarak tanımladığımız Yİ-ÜFE geçen ay yüzde 2,35 oranında yükselmiş ve geçen yılın aynı ayına göre yüzde 11,53'e yukarı gelmiş. 12 aylık ortalama ise halen 6,71'lerde...
Yİ-ÜFE'nin yükselmesinde kuşkusuz kurlardan fiyatlara geçişkenlik söz konusu oluyor.
Maliyetlerdeki artışlar devam ederse belli bir zaman gecikmesi ile TÜFE'nin de artışına tanık olabiliriz.
Son enflasyon verisinde en dikkat çeken diğer bir gelişme de "çekirdek enflasyondaki" yükselişin sürüyor olması.
KUR BASKILANIRSA DURUM DEĞİŞİR
Talep, maliyet ve çekirdek enflasyon verilerini bir arada değerlendirdiğimizde şu tespitleri yapabiliriz. Merkez Bankası'nın yaptığı çalışmaya göre yüzde 50 dolar ve yüzde 50 eurodan oluşan kur sepetindeki yüzde 10'luk her artış enflasyon üzerinde yaklaşık 1,5 yukarı yönlü etki yapıyor.
Hatta beklentilerin bozulduğu bir süreçte bu etki daha da yükseliyor. Dolayısıyla kurlar etkisinin ağırlığı başta olmak üzere bazı unsurlar yılsonu enflasyonunun yüzde 11-12'lerde olabileceğini gösteriyor.
Tabi Merkez Bankası faiz artırımı ile kuru baskılarsa durum değişir. Merkez Bankasının doğrudan faiz artırımı ve iletişim kanallarını kullanarak, örneğin gerekirse faiz üst bandını yükseltebilirim diyerek, TL'yi korumaya alması gerekiyor.
Bu sadece finansal istikrar değil aynı zamanda fiyat istikrarı içinde hayati önem taşıyor.