İsteğe bağlı sigortalılık, kişilerin, çalışmadan geçirdikleri süreleri, kendi iradelerine bağlı olarak, prim ödemek suretiyle, uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olmalarını sağlayan sigortalılık türüdür.
Ancak, bu çalışılmadan geçirilen sürelerin toplu olarak geriye dönük, isteğe bağlı olarak ödenmesi anlamına gelmez.
İsteğe bağlı sigortalılık kişinin Kuruma müracaatı ile müracaatı takip eden günden itibaren başlar ve talepten sonraki sürelerin primlerinin ödenmesi ile anlam ifade eder.
Başka bir deyişle isteğe bağlı sigorta ödeyen kişiler gerekli şartları yerine getirdikleri takdirde yaşlılık aylığı alabilirler ve kendileri ile bakmakla yükümlü olduğu kişiler sağlık haklarından faydalanabilir.
Peki, isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin taşımaları gereken şartlar nelerdir?
Öncelikle isteğe bağlı sigortaya başvuru yapacak kişilerin Türkiye'de ikamet etmeleri ve 18 yaşını tamamlamış olmaları gerekmektedir.
Ayrıca zorunlu sigortalı olarak herhangi bir işyerinde çalışmamaları veya kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olması gerekmekte olup eşinden ya da anne babasından dul/yetim aylığı alanlar isteğe bağlı sigortaya başvuru yapabilirler.
Son olarak da isteğe bağlı talep dilekçesi ile bağlı bulundukları sosyal güvenlik merkez müdürlüklerine yazılı olarak müracaat etmeleri gerekmektedir.
İKAMET ŞARTI ARANMAYANLAR
Bu şartları yerine getiren ve talepte bulunan kişilerin, talep tarihini takip eden günden itibaren isteğe bağlı sigortalılıkları başlar.
Yukarı da saydığımız isteğe bağlı sigortalılık şartlarından "Türkiye'de ikamet etmek" şartının 5510 sayılı Kanuna göre istisnaları mevcut olup;
- İngiltere, Fransa, İsveç ve İsviçre'de bulunan vatandaşlarımızdan,
- Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerde yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinden dolayı yurtdışından da ülkemizde isteğe bağlı sigortaya devam etmek hakkı olanlar için, Türkiye'de ikamet etme şartı aranmaz.
HÜKÜMLÜ VE TUTUKLULARA İMKAN
Yukarıda saydığımız, 5510 sayılı Kanuna göre isteğe bağlı sigortalı olmaya ilişkin şartları taşıyanlardan;
- Hükümlü ve tutuklular,
- 3308 sayılı Meslek Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler,
- İŞKUR tarafından düzenlenen meslek edindirme ve geliştirme kurslarına katılan kursiyerler,
- Kamu idarelerinde çalışmakta iken iş sözleşmesi askıda kalanlar,
- İşsizlik ödeneği almakta olanlar,
- İş sözleşmesi sona ermemiş olmakla birlikte grev, ücretsiz izin ve işçinin mevsim ya da kampanya sonu bıraktığı işine yeni mevsim ya da kampanyada devam edecek olması nedeniyle iş sözleşmesi askıda kalanlar,
- Harp malulleri, 3713 ve 2330 sayılı Kanunlara göre vazife malullüğü aylığı bağlanmış maluller, talep etmeleri halinde isteğe bağlı sigortalı olabilirler.
YABANCI ÜLKE VATANDAŞLARI BU HAKTAN YARARLANABİLİR Mİ?
Tüm bu saydığımız kişiler dışında Türkiye'de ikamet eden yabancı ülke vatandaşları da isteğe bağlı sigortalı olabilirler. Ancak bu kişilerin Türkiye'de yerleşik olma hali bir yılı doldurmadıkça genel sağlık sigortası primi alınmaz ve bu kişiler genel sağlık sigortalısı sayılmazlar. Bir yıl geçtikten sonra, sigorta primi ile birlikte sağlık sigortası primi de alınarak bu kişilere genel sağlık sigortası hizmeti verilmeye başlanır.
Önümüzdeki hafta, prim miktarları, ödeme süresi ve sonlanması gibi diğer hususları ayrıca kaleme alacağız. Sosyal güvence içinde kalın...
NE ZAMAN EMEKLİ OLABİLİRİM?
Soru: İlk defa 15.6.1998 tarihinde memur olarak çalışmaya başladım. Daha sonra çeşitli sebeplerden dolayı 2006 yılında memuriyeti bıraktım ve 1.5.2013 tarihinden sonra sigortalı olarak çalıştım. Şu anda 39 yaşındayım, 2880 gün memur olarak ve 980 gün sigortalı olarak çalışmam mevcut. 2008 yılında doğan bir çocuğum var. Ne zaman emekli olabilirim?
Cevap: 5510 sayılı Kanuna göre sigortalıların emeklilik şartları son yedi yıllık çalışmasında en fazla hizmetinin geçtiği sigorta statüsüne göre belirlenir. Sizin durumunuzda siz şu anda Emekli Sandığı şartlarına tabisiniz. Ancak SSK kapsamında emekli olabilmeniz için son 1.260 günlük çalışmanızın 4/A kapsamında geçmesi gerekmektedir. Toplam olarak şu anda 3.860 gün prim ödemeniz mevcut olup ilk işe giriş tarihinize göre 20 yıl sigortalılık 55 yaş ve 5.975 gün şartlarına tabisiniz. Çocuğunuzun doğduğu tarihten itibaren iki yıllık süre içerisinde hiç çalışmanız olmaması nedeni ile 720 gün doğum borçlanması hakkına sahipsiniz. Bu itibarla çalışmalarınızı 5.975 güne tamamlayarak 55 yaşında ya da son 1.260 gününüzün 4/A kapsamında geçmesi şartı ile 3.600 gün üzerinden 58 yaşında emekli olabilirsiniz.