Bu günlerde Batı basını, yeni bir pandemik hastalık olarak Maymun Çiceği'nden bahsediyor.
Konu ile ilgili ayrıntılara girmeden hemen şunu belirtelim ki, bu tip yayınları zaman zaman göreceğiz çünkü küresel ısınma ve habitat daralması nedeni ile hayvan kaynaklı birçok hastalık insanlığın gündemine hiçbir çağda olamadığı kadar sıklıkla gelecek. Maymun Çiceği virüsü konusuna dönersek, orijininin Orta ve Batı Afrika'da olduğunu ve endemik, yani o bölge ile sınırlı bir virüs olduğunu, en az elli yıldır biliyoruz. İsmi monkeypox yani maymun çiçeği virüsü olarak kabul edildi. Şimdilik ABD'de 200, Kanada'da 13, İngiltere'de 9, Portekiz' de 9, İspanya'da 7, İtalya ve İsveç'te de birer vaka tespit edilmiş durumda ve bunların hiçbirisi birbiri ile bağlantılı değil. Tarihsel düzlemde, bu hastalığın şimdiye kadar sadece dört ülkede görüldüğünü de burada eklemeliyiz.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti dahil Orta ve Batı Afrika ülkeleri idi bunlar ve hepsi de seyahat bağlantısı içinde vakalar idi. Son haftalarda birçok ülkeden gelen vaka serileri yüzünden, WHO (Dünya Sağlık Örgütü), hastalığın çok sayıda ülkede görülebileceğine dair endişe ve uyarılarını tüm ülke sağlık otoritelerinin dikkatine sundu.
BULAŞMASI ZOR
İlginç olan konu, bu hastalığın bulaşmasının oldukça zor olması. Zor olmaktan da öte, bulaş nadir olarak görülüyor ve uzmanlar kıtalararası gelen vaka haberlerini 'olağandışı ' olarak yorumluyor! ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) tarafından geçen yıldan beri takip edilen vakalardan birisinin Nijerya seyahati sonrası hastalığının başladığı teyit edilmiş durumda. İngiltere'deki hastalığı doğrulayan Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı (UKHSA) da kişinin Nijerya bağlantısını açıkladı. Ajansın Klinik Enfeksiyonlar Direktörü Dr. Colin Brown "Şimdilik genel halk için bir riskin çok düşük olduğunu" vurguluyor.
HAFİF SEYREDİYOR
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) raporlarında, bir zoonoz yani hayvanlardaki bir hastalık olarak öncelikle Orta ve Batı Afrika'daki tropik yağmur orman bölgelerinde görüldüğü belirtilen bu hastalık, teması takip eden üç gün içinde ateş ve tipik döküntülerle kendini gösteriyor. Döküntüler oldukça spesifik olarak yüzde, avuç içi, ayak tabanları, ağız mukozası, cinsel organlar, konjonktiva ve kornea da görülebiliyor. Halsizlik, şiddetli kas ağrıları ve lenf bezi şişlikleri de izlenen diğer semptomlar. Maymun Çiçeği virüsü genellikle hafif seyretmekte ve hastaların çoğu kendiliğinden birkaç hafta içinde iyileşmekte. Ancak bazı sujlarının ağır seyrettiği ve kişinin ek sağlık bozuklukları ve bağışıklık sistemi problemleri kapsamında yüzde 10'lara kadar çıkan ölüm oranları bildirilmiş durumda.
ÇİÇEK AŞISI ETKİLİ
Bu noktada hemen akla tedavisinin olup olmadığı gelebilir: İlk etapta, Maymun Çiçeği için önerilen spesifik bir tedavinin olmadığı söylenebilir ama bilinen Çiçek hastalığına karşı aşılamanız yapılmışsa, hastalığa yüzde 85 oranında yakalanmayacaksınız güzel haberini verelim. Ancak en son 1977 yılında Somali'de bir fotografçı olan Janet Parker'da görülen Çicek hastalığına yönelik bir kayıt, o zamandan bu yana hiç tutulmadı ve dolayısı ile de insanlık tarihindeki en etkili salgınlara yol açan Çiçek hastalığını yenmiş olmanın haklı gururu ile artık Çiçek, aşı takviminden çıkarılmış durumda!
Çicek hastalığı etkeni olan variola virüsüne ait örnekler halen ABD'nin Atlanta'daki Salgın Hastalıklar Kontrol ve Koruma Merkezi ile Rusya'nın Novosibirsk kentindeki Viroloji ve Biyoteknoloji Devlet Araştırma Merkezinde saklanıyor. Doğal rezervuarı primatlar ve kemirgenlerin yanı sıra sincaplar da olan, gerek zor bulaşması ve gerekse mutasyon ve varyasyon yetenekleri sınırlı bir virüs olması nedeniyle, Maymun Çiçeği hastalığının, CoVit-19 pandemisi gibi küresel bir halk sağlığı problemi yaratması zor görülüyor.
Ancak, küresel iklim değişiklikleri ve habitat daralması nedenli birçok potansiyel tehlikeli ve öldürücü zoonotik mikroorganizmal enfeksiyonun, insanlığın gündemine gelmesinin an meselesi olduğunu söylemek için kahin olmaya gerek yok, ne yazık ki!