Arjantin'in yeni başkanı Javier Milei, 1970 doğumlu İtalyan kökenli bir ekonomi profesörü... Çocukluğunda babası tarafından maruz kaldığı psikolojik istismar anıları var ancak o, kötü anıların kendisini güçlendirdiğini ifade ediyor. Katolik ağırlıklı müfredatı olan okullarda okurken bir yandan da futbol ve müzik ile ilgilenmiş. Takımda kalecilik yapmış ve rock gruplarında müzisyen olmuş. Daha sonraları içine gireceği televizyon programcılığı için sosyal çalışma deneyimlerini burada oluşturduğu tahmin ediliyor. Lisans eğitimini, Buenos Aires'de 1964 yılında kurulan Belgrano Üniversitesi'nde tamamlamış. Ünlü sanayici Torcuato Di Tella'nın 1991 yılında kendi adına kurduğu üniversitede de ekonomi ve sosyal kalkınma dallarında yüksek lisans yapmış.
RADİKAL SÖYLEMLER
Aktif çalışma yaşamına, şimdilerde kapatmaktan bahsettiği Arjantin Merkez Bankası'nda başlaması garip bir tecelli olarak kayıtlara geçmiş. Kariyerine küresel finans şirketlerinde devam ederken iktisat profesörlüğü titrine ulaşmış... Nihayetinde, televizyonda haber programları ve ekonomi oturumlarının vazgeçilmez yüzü olarak, politikaya girmeden önce Arjantin'de bir hayli popüler bir isim olarak tanınıyordu. Televizyonlarda ekonomi yorumları yaparken politikaya da girdi ve kongre üyesi olarak seçilmeyi başardı. Geçen haftaki başkan seçimleri öncesi de kendisine 'deli' sıfatını kazandıran, birçok sosyal ve iktisadi kurumlarla ilgili, şimdilerde tüm medyada paylaşılan Merkez Bankası dahil eğitim ve sağlık bakanlıklarının kapatılması gerektiğine dair 'sivri' çıkışları ve fikirleri biliniyordu. Esasında bahsettiği, kapitalist liberal ekonomi perspektifinden hareketle, bu kurumlar için kamusal kaynakların kullanılmaması, özel sektörün dinamiklerinden yararlanılması bağlamında ama radikal ifadeler herkes için ilgi çekici oluyor! Yoksa kamu kuruluşlarından bazılarını ve ulusal sağlık sistemini özelleştirmek dendiğinde kimsenin dikkatini cezbetmek mümkün değil! Seçmen, dünyanın her yerinde 'kapatmak' gibi radikal söylemler duymak istiyor!
EN YÜKSEK 3. ENFLASYON
Peki ne oldu da, Javier Milei profilindeki bir karakter Arjantin'de seçimleri kazandı! Halbuki bir ay önce yapılan ilk tur seçimlerinde Milei, yüzde 37 oy alan ılımlı sosyal demokrat ekonomi bakanı Sergio Massa'nın yedi puan gerisinde kalmıştı. Görüldüğü kadarı ile ilk turu yüzde 24 oy oranı ile üçüncü bitiren Patricia Bullrich'in desteği ve radikal söylemleri ile seçimde ipi göğüslemeyi başardı ancak, ekonomik krizdeki ülkeyi düzlüğe çıkarabilecek mi göreceğiz.
Arjantin'de halen dünyadaki en yüksek üçüncü enflasyon oranları mevcut:
Yüzde 140. Brezilya'dan sonra Güney Amerika'nın en büyük ekonomisi olan ülke, GSYİH'sına bakıldığında dünyanın en büyük ülkeleri arasında. Küresel Semaye İndeksi referans alınırsa yükselen pazarlar kategorisinde ve G20 üyesi.
Ülkede 45 milyon insan yaşıyor ve Dünyanın sayılı gıda tedarikçilerinden olması yanında elektrikli otomobillerin bataryalarında kullanılan lityumun en büyük rezervlerine sahip. Ayrıca petrol ve kaya gaz potansiyeli de cabası. Tüm bu verilere rağmen, ne yazık ki, her on Arjantinlinin dördü yoksulluk sınırında yaşıyor! İşsizlik diz boyu!
BELKİ HERKESİ ŞAŞIRTIR
Esasında basit anlatımla, ihracatın artırılması için devalüasyon ve bütçe açıklarının para basılarak giderilmesi gibi radikal önlemler yerine tercih edilen palyatif tedbirlerin, Arjantin'i getirdiği nokta hiperenflasyon ve kronik ekonomik krizler oldu.
Bunun üzerine binen Peroncu Popülist politikacıların yarattığı siyasi istikrarsızlık, var olan her kötülüğü körükledi ve ülkenin yeraltı, yerüstü zenginlikleri ve mirası ile örtüşmeyen ve Arjantinlilerin 'quema la plata' dedikleri parayı yakmak anlamında elindeki paranın değeri düşmeden hemen harcandığı hiperenflasyon dönemini getirdi. Pek çok iktisatçı umutlu değil ama bakarsınız 'deli' lakaplı yeni başkan Javier Milei, herkesi şaşırtarak ülkesini güvenli limana taşır. Krizden çıkabilen bir Arjantin örneği, pandemi sonrası durgunluğa soluksuz giden küresel ekonomi için de bir ilham kaynağı olur!