Küresel kriz hem reel sektörün hem de mali piyasaların yeniden şekillenmelerinin ne kadar önemli olduğu gerçeğini ortaya çıkardı. Zaten en önemli faydası da buydu. Çünkü, freni patlamış kamyon gibi kontrolsüzce giden mali piyasalar sonunda küresel ekonomilerin başına dert açacaktı.
Aslında, mali piyasaların deforme olması küreselleşmenin zirveye ulaştığı 1990'ların ortalarına rastlıyor. Küreselleşme ile sınırlar kaldırılınca hukuki düzenlemelerin de gevşetilmesi gündeme geldi. Bu süreçte, bir taraftan mevcut regülasyonlar yumuşatıldı diğer taraftan piyasalara yeni katılan türev, hatta türevin türevi ürünler için düzelmeler yapılmadı.
Sonuç malum; 1929 Büyük Buhranı'ndan sonraki en büyük küresel kriz.
Bırakınız yapsınlar bırakınız yapsınlar yaklaşımı artık bırakılıyor gibi.
G-20'ler, IMF toplantıları gibi bir dizi küresel çözüm önerileri üretecek uluslararası toplantılardan sonra, yine aynı amaçla geçen hafta Fransa Cumhurbaşkanı Srkozy ile İngiltere Başbakanı Brown bir araya geldiler. Avrupa ülkelerinin geçen yıl bankacılık sektöründe yapılan yeniliklerin "küresel finansal piyasalar" için de inşa edilmesi ve bu konuda Avrupa'nın dünyaya önderlik yapması gerektiğini açıkladılar.
ABD'NİN YAKLAŞIMI
Daha önce de ABD'de finansal piyasaların yeni bir yapıya kavuşturulmasına yönelik reform paketi hazırlanmıştı. Bu pakette öne çıkan önemli noktaların bir kez daha altını çizelim:
- Finansal firmaların etkin denetimlerini sağlayacak mevzuatlar hem sağlamlaştırılması hem de şeffaflaştırılması öngörülüyor. Denetimin yeni oluşturulacak "Ulusal Banka Denetçileri" birimi tarafından yapılması planlanıyor.
- Bazı işlemlere ve fonlara seyirci kalan ABD'nin Sermaye Piyasası Kurulu konumundaki Security Exchange Commission hedge fonları ve diğer özel sermaye birikimlerini yakından izleyemeye alacak. Deyim yerinde ise bu tür fonlar yakın denetim içinde olacaklarından artık istedikleri gibi at koşturamayacak.
- Önlem paketi içinde yer alan diğer dikkat çeken nokta, mali kuruluşların yanı sıra mali piyasalarda etkin denetime konu olacaklar.
- En etkileyici önlem diyebileceğimiz ise ABD hükümetinin finansal kriz yönetiminde etkinliğini sağlayacak araçlarla donatılması.
ORTAK ÖNLEMLER
Bu yıl içinde küresel krizin verdiği heyecan ve panik ile ülkeler sıkça bir araya geldiler ve kolektif önlemler aldılar. Örneğin dış ticarette korumacılığın yapılmaması da bunlardan birisiydi. Pratiğe baktığımızda çarşıdaki hesapların eve uymadığına tanık oluyoruz. Yani gemisini kurtaran kaptan.
Benzer şekilde finansal piyasalarda da küresel önlemler alınmaya çalışılıyor. Dejenere ve deforme olmuş piyasalar, aynı zamanda bu çürük yapı içinde politize olmuş uluslararası kuruluşlar, finansal yükü mevcut koşullarda artık taşıyamayacaklar. Dolayısıyla, ülkelerin alacakları bireysel önlemlerin yanı sıra küresel düzeyde geçerli olacak, standardizasyonu sağlayacak ortak düzenlemeler de almaları gerekiyor.
Lakin, gerçekler ışığında böyle bir temenninin gerçekleşme olasılığı oldukça düşük görünüyor. Her ne kadar bazı finansal kurumlar ve fonlar eskisi gibi at koşturamayacak olsalar da, önlerine çıkacak tüm fırsatları değerlendirmek isteyecekler. Bunun için de manevra alanlarının geniş olması işlerine gelecek.