Krizden etkilenmeyen sektörlerden biri de bireysel emeklilik oldu. Bırakın etkilenmemeyi, kriz dinlemeden önemli oranda büyüme bile gerçekleştirdi. Sektör temsilcilerinde, emeklilik aşamasında "tamamlayıcı" bir fonksiyona sahip bireysel emeklilik sisteminin 2010 yılında da büyümeye devam edeceği beklentisi hakim. Tahminler sektörün katılımcı açısından yaklaşık yüzde 10'lar civarında büyüyeceği yönünde.
Emeklilik Gözetim Merkezi sistemle ilgili çarpıcı veriler yayımladı. 2009 yılı itibarıyla bireysel emeklilik sistemine dahil kişi sayısı 2 milyona dayanıyor. Bu kişilerin dönemsel yaptıkları katkı payları ise 7 milyar TL'yi aşıyor. Toplam fon tutarı ise 9.2 milyar TL. Yine değişmeyen istatistik ise katılımın en fazla İstanbul'dan ve yaş grubunun 25-34 yaş grubundan olması.
Küresel krizin gölgesinde geçen 2009 yılı, bireylerin tüketim yerine yarınlarını güvence altına almasını sağlayacak tasarruflara yönelmelerine neden oldu. Bu aşamada tasarruf pastasından bireysel emeklilik sistemi de payını aldı. Sistemin büyümesinde etkili olan diğer bir faktör ise, faizlerin düşük seviyelerde kalması yüzünden bocalayan ve alternatifler arayan yatırım sahiplerinin bilinçsiz bir şekilde bireysel emeklilik fonlarına yönelmeleri idi. Neden bilinçsizce olduğunu da belirtelim. Katılımcılar bireysel emeklilik fonlarına yatırım yaptıklarında istedikleri zaman karlarını realize edip sistemden çıkabileceklerini sanıyorlar. Diğer bir deyişle, yatırımcılar şimdilik bireysel emeklilik fonunda kalırım, getiriyi yetersiz gördüğüm anda da çıkar hisse senedi ya da tahvil alırım düşüncesinde oluyorlar.
BİRİKİM MEKANİZMASI
Bireysel emeklilik sistemi, Emekli Sandığı, SSK veya Bağ-Kur'da emekliliğe hak kazanmış bireylerin emekliliklerinde rahat edebilmeleri ve gelirlerinin artmasını sağlıyor. Sistemde en az 10 yıl katılım payı ödeniyor ve 56 yaşının tamamlanması zorunluluğu bulunuyor. Bu bağlamda, sisteme katılanların bireysel emekliliği bir alternatif olarak görmemeleri, birikim sağlayan uzun vadeli bir tasarruf mekanizması olarak kabul etmeleri gerekiyor.
İşte bu aşamada bireysel emeklilik şirketlerine halkı bilinçlendirme görevi düşüyor. Kısa vadeli "alternatif yatırım aracı" gibi düşünenler sisteme katılmıyor ya da sistemdeler ise erken çıkıp getirisi daha yüksek yatırım aracına geçmek istiyorlar. Böylece, pasta beklendiği gibi büyüyemiyor.
Sistemin büyümesi için emeklilik şirketlerine bilinçlendirmenin yanı sıra düşen diğer bir görev de uzlaşı platformu oluşturarak ortak hareket etmeleri. Aksi takdirde pastayı büyütmek yerine etik kurallar tam işlemeyeceği için önlerindeki pasta dilimlerini tırtıklamayı sürdürecekler.
DEĞİŞİKLİK GEREKİYOR
Gelelim madalyonun diğer yüzüne... Yani düzenleyici otoritelerin görevlerine...
Öncelikle, vergi sorunu masaya yatırılmalı ve hem katılımcıları sistemde tutabilecek hem de yeni katılımlara engel olmayacak bir formül geliştirilmeli.
İkinci olarak bireysel emeklilik fonlarında kullanılan ürün yelpazesi yeni araçlarla genişletilmeli. Değişik risk profiline veya hayat felsefesine sahip bireylerin de sisteme katılımları bu şekilde sağlanabilir. Örneğin, mevcut uygulamada altın ve kıymetli madenler fonlar içinde kullanılamıyor.
Üçüncüsü ise, uzun vadeli bir sistem olduğu için, bir katılımcının kısa süreliğine ve geçici olarak birikiminin belli bir miktarını sistemi terk etmek zorunda kalmadan kullanabilmelerini sağlamak.
Sistemle ilgili pozitif olduğumuz en önemli unsur, sistemin birikimli ve teknik açıdan donanımlı uzmanlarca yürütülmesi.