Bazı menkul kıymet kazançlarından alınan Gelir Vergisi yabancılarda sıfır, yerli yatırımcılarda ise yüzde 10 idi. Küresel kriz ile alınan önlemler çerçevesinde yerli yatırımcıların hisse senetleri kazançlarına uygulanan yüzde 10 düzeyindeki stopaj da sıfıra çekilmişti.
Hatırlayacağınız gibi 2006 yılının sonlarına kadar tahvil, bono, hisse senedi ve yatırım fonlarından ortaya çıkan "Sermaye kazançları" hem yabancı hem de yerli tasarruf sahipleri için yüzde 15 gibi yüksek bir orandan vergilendiriliyordu. Küresel krizin ilk sinyali diyebileceğimiz 2006 Haziran turbülansı ile başlayan yabancı sermaye çıkışları, daha doğrusu sıcak para çıkışları, ekonomi yönetimini korkutmuştu. Çünkü, söz konusu dönemde "Yüksek cari açıklar" sıcak paraya olan bağımlılığı artırıyordu. Bu yüzden, önce devreye Merkez Bankası girmiş ve kısa vadeli "Politika faiz oranlarını" yüzde 13.50'den yüzde 15.50'ye çıkarmıştı. Bir sefer de 200 baz puan faiz artırımı... Dile kolay... Tabi amaç belli. Yabancı sermaye nezdinde TL enstrümanlarının cazibesini yükseltmek.
ÇIKIŞ YOK
Birkaç hafta çıkışları azalsa da, ardından "Risk iştahımız kapandı" bahanesinin arkasına sığınarak çıkışlara devam etti yabancı sermaye. Döviz açığı finansmanın zorlaşması bir kez daha panikletti ve Merkez Bankası bir aydan kısa süre içinde ikinci toplantısını yaparak, bir 200 baz puan daha faiz artırımı ile politika faiz oranını yüzde 17.50'ye çekti.
Yabancı sermaye ile ekonomi yönetimi arasındaki pazarlığa bakar mısınız? Risk iştahlarını açmak için... Hani, Amerikan filmlerinde olur ya? Resim gösterip "Bunu tanıyor musun" diye sorulur. Diğer kişi de "Hatırlayacağım ama biraz yardımcı ol" der. Sonra biraz para, ardından bir miktar daha... Tamam şimdi hatırladım.
Bizim yabancı sermayenin, -o kadar faiz artırımına rağmen- risk iştahı kabarmayınca, Maliye devreye girdi ve yabancılara uygulanan yüzde 15 stopajı bir çırpıda sıfıra indiriverdi. Nihayet, "Tamam şimdi hatırladım bu resimdekini" seslerini duyabildik...
Uzun aradan sonra, yerli tasarruf sahibine biraz ayıp oldu düşüncesiyle, Maliye yerlilerin sermaye iratlarının tabi olduğu yüzde 15'lik stopajı yüzde 10'a indirdi. Küresel krize kadar böyle gidiyordu.
Ancak, 2009 yılında Anayasa Mahkemesi tahvil, bono, hisse senedi ve yatırım fonlarında yabancılara sıfır stopaj uygulamasının hükümlerini iptal etti. Bu gelişmelerin ardından Maliye'nin ne yapacağını açıkçası merak ediyorduk. Çünkü, yabancı sermaye konusu yine bıçak sırtı dengeler üzerinde duruyor.
HİSSE SENEDİNDE SIFIR
Maliye'nin üzerinde çalıştığı yeni düzenleme gerçekten vergi eşitliği getiriyor mu?
Küresel krizin tamamen sonlandığının düşünüldüğü bu dönemde hisse senetleri piyasaları coştukça coşuyor. Hazır coşmuşken ve daha da coşacakken vergi koymak olmaz. Maliye'de böyle düşünerek zaten tüm yatırımcılara sıfır olan vergiyi bu seviyede tutacak.
Tahvil ve bonolarda durum biraz daha farklı. Devlet iç borçlanma senetlerinden elde edilecek sermaye kazancı ve vade bitimindeki faiz getirileri vergilendirilecek. Yabancı ve yerli ayırımı kaldırılıyor. Lakin, sermaye şirketi ve gerçek kişi bazında ayrım gelecek. Yani, tüzel kişi statüsündeki bazı kurumlar, yatırım fonların da tüzel kişi olmasa da kapsama dahil ediliyor, tahvil ve bonodan elde edecekleri her kazanç için vergi sıfır, bireysel tasarruf sahipleri için yüzde 10 olacak.
Sonuçta, yeni düzenlemelerle de vergide eşitlik söz konusu olmayacak. Yine de yerli yabancı ayrımının kaldırılmasını güzel bir gelişme olarak değerlendirebiliriz.