Son haftalarda piyasaların tadı iyiden iyiye kaçtı. Bayram öncesinde "Neden borsalar düşüyor?" sorusuna "İrlanda yüzünden" diyorduk. Şimdi, "İrlanda AB'den ve IMF'den yardım alacak, o iş tamam, hayırdır neden halen endeksler geriliyor?" sorusunun yanıtı değişti ve "Kuzey ile Güney Kore savaşı" oldu.
Gelişmekte olan ülkelerin birinde bir sorun belirdiğinde, uluslararası piyasa aktörlerinin, sorunun diğer benzer koşullara sahip gelişmekte olan ülkelere de sıçrayabilir mantığından hareket ederek, risk algılaması genel olur, yatırım pozisyonlarını hemen gözden geçirirlerdi. Sonuçta, "kitle psikolojisi ile" yabancı sermaye çıkışları gerçekleşirdi.
Dünkü yazımda değindiğim gibi küresel kriz sonrasında gelişmiş ülke ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki dengeler tamamen gelişmekte olan ülkeler lehine değişti. Ya da şimdilik öyle görünüyor. Gelişmiş ülkeler halen dipten çıkmaya çalışıyorlar. Çıktığını sanan Yunanistan, İspanya ve son olarak İrlanda gibi ülkeler de yeniden asansör gibi aşağı doğru iniyorlar. Gelişmekte olan ülkeler ise "gelişmiş ülkelerin ekonomilerini canlandırmak için uyguladıkları politikalardan" nemalanarak daha iyi konuma yerleşiyorlar. FED'in ve biraz da Avrupa Birliği Merkez Bankası'nın saçtığı paralar bizim gibi ülkelere geldikçe yeniden hızlı büyüme sürecine geçiyoruz.
ŞİŞEN BALONLAR
Tabii bu arada varlık balonları hızla şişti. Hisse senetlerinin piyasa fiyatları kısa süre içinde tavan yaptı, tahvil ve bonoların faiz oranları aşırı talepten oldukça düşük seviyelere kadar geriledi. Hisse senedi fiyatları ihraçcısı şirketin mali performansından kopuk, hazine tahvillerinin faiz oranları da "geri ödememe riskinin" primini karşılamayacak düşüklükte seyretti uzun süredir.
Hani çocuklar balon şişirdikçe bir taraftan yüzlerini büzüştürürler her an patlayabilir beklentisiyle ya, işte borsacılar da aynı psikoloji ile bir taraftan hisse senetlerini şişirdiler, diğer taraftan da korkuyla nereye kadar gidecek sorusunun yanıtını vermeye çalıştılar. İrlanda ekonomisinin zor duruma düşmesinin yeryüzündeki tüm hisse senetleri endekslerini aynı anda bu kadar sistematik ve aşırı derecede düşürmemesi gerekir. Ya da diğer ülkelerle tamamen kopuk ekonomisi olan bir Kuzey Kore'nin, Güney Kore'ye sandırması sonrasında borsaların böylesine tepetaklak olmaması gerekir.
Borsaların bugüne kadar yükselmesinin iki temel nedeni vardı. Birincisi, piyasalara aşırı sıcak para girişleri, ikincisi alternatif finansal enstrümanların getirilerinin düşük faiz politikalarına bağlı olarak yetersiz olması. Son haftalarda bu koşullar değişti mi? Hayır. FED o kadar para yetmiyormuş gibi 600 milyar dolar daha vereceğini açıkladı. Faiz oranları da düşük seviyelerini koruyor.
Türkiye ve diğer gelişmekte olan ekonomilerin temel makroekonomik parametreleri panik yapılmasını gerektirmeyecek kadar iyi görünüyor. Bütçe açıkları ve kamu borç stoku oranları bu ülkelerde borç çevirme sorunun olmadığını gösteriyor. Belli bir büyüme oranına da ulaştılar. Bu sayede şirket bilançoları da düzeldi.
PANİK YAPMAYIN
İMKB 100 endeksi bu haftaya, üstelik bayram tatilinde bazı borsalar düşmüşken, yükselişle başlamış ve 71.151 seviyelerini görmüştü. Öğleden sonra yoğun satışlarla yüzde 2.96 düşüş sonrasında günü 67.926 seviyesinden kapattı. Ben yazımı kaleme alırken de İMKB 100 endeksi yüzde 2.74 aşağı inmiş ve 66 binler civarında, bu arada dolar 1.47, altın 1.370 dolarda idi.
Sonuç olarak, piyasalardaki son hareketler için öne sürülen gerekçelerin kesinlikle tatminkar olmadığını, aşırı şişen balonun verdiği bir kaygıdan kaynaklandığını söyleyebiliriz. Kar realizasyonları ile yüksek karları cebe indiren "para sihirbazları" bir süre bekleyip, panikle satışların devamını ve fiyatların daha uygun hale gelmesini bekleyecekler. Sonra kaldıkları yerden devam edecekler... Bundan şüpheniz olmasın...