Küresel ekonominin, gelişmiş ülkeler ve gelişmekte olan ülkeler şeklinde tam anlamıyla ayrışması krizden çıkış sürecinin daha da karmaşık bir hal almasına neden oluyor. Gelişmekte olan ülke ekonomileri, gelişmiş ülkelerden gelen sıcak para ile ısınırken, gelişmiş ülkeler likidite enjeksiyonu ile soğuyan ekonomilerini ısıtmaya çalışıyor.
Geldiğimiz noktada ABD'nin uyguladığı politikaların önemli rol oynadığını söyleyebiliriz. FED, piyasaları dolarla boğarak işin içinden çıkabileceğini düşündü. İlk sıralarda doping etkisiyle parayı verdikçe ABD ekonomisi yeniden büyümeye başladı. Bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 3.5 gibi yüksek bir performans yakaladı. Ancak, geçici önlemle, toparlanma sürecinin de geçici olduğunu kabul etmek istemeyen FED, "para saçma politikalarına" devam etmek istedi. Birkaç yılda bilançosunu 3 kat artırdı. Böylece, AB'nin de katkıları ile sıcak para küresel düzeyde 5 trilyon dolara ulaştı.
Sıcak paranın büyük çoğunluğu gelişmekte olan piyasalarda hisse senetleri ve tahvillere yönlendirildi. Zira, gelişmekte olan ülkeler yüksek büyüme rakamlarına ulaşmaları ile mali disipline yeniden dönebildi. Bu da Hazine tahvillerindeki geri ödememe riskini düşürdü. Aynı zamanda, büyüme ile şirket bilançolarının düzelmesi, hisse senetlerinin yükselen piyasa değerlerini destekledi. Sonuçta, piyasa aktörlerinin risk iştahları gelişmekte olan piyasalara karşı yükseldi. Uzun süredir aşırı karlar yazıyor hisse senedi ve tahvil yatırımcıları.
TEHLİKE SİNYALLERİ
Kısa sürede ve soluksuzca geldiğimiz noktada bazı tehlike sinyalleri gelmeye başladı kulaklara. Birinci sinyal, ABD ekonomisinin "para saçma politikaları ile toparlanamayacağı gerçeğinin su üstüne çıkması oldu. Çünkü, ABD'nin bütçe açıkları faiz oranları üzerinde yukarı yönlü baskını iyice artırmaya başladı. 30 yıllık ABD Hazine kağıtları faiz oranları yüzde 4.32'ye, 10 yıllıklar yüzde 2.83 seviyesine kadar tırmandı. Bundan sonra ABD Hazinesi yüksek maliyetlerle bütçe açıklarını finanse etmek zorunda kalacak. Daha da önemlisi, eğer, risk algılamalarına bağlı olarak kredi faiz oranları da yükselirse büyüme iyice sekteye uğrayacak. İkinci sinyal ise gelişmekte olan ekonomilerin ikilem içine girmeleri gerçeğinden geliyor. Biraz açalım... Gelişmekte olan ekonomiler ısındılar, bu yüzden enflasyonist baskıyla karşı karşıyalar. Merkez bankalarının faiz artırımına gitmesi gerekiyor. Fakat, faizleri artırırlarsa, sıcak paranın risk iştahını yeniden kabartacaklar. Sonra, malumunuz ulusal paralarının değerlenmesi, dış ticaret açığının ve cari açığın yükselmesi gibi sorunlar...
Gelişmekte olan ülkeler bu ikilemden kurtulmak için faiz yoluyla ekonomilerini soğutmak yerine sıcak paranın girişini zorlaştıracak ya da "geldiğine pişman edecek" önlemler alıyorlar. Örneğin, Brezilya dozajı iyice artırarak Tobin Vergisi'ne ek olarak vadeli işlemlere uyguladığı vergiyi de yukarı çekti. Tayland başta olmak üzere bazı Uzakdoğu Asya ülkeleri tahvile vergi koymayı gündemlerine aldıllar. Güney Kore, sürekli bankalarını dövizle borçlanmamaları yönünde uyarıyor.
TÜRKİYE NE YAPIYOR?
Peki, Türkiye ne yapıyor bu belirsizlik sürecinde derseniz? Hemen yanıt verelim... Pek bir şey yapmıyor açıkçası. Merkez Bankası tüketici kredileri üzerinden kredi hacminin yükselmesinin önüne geçmeye çalışıyor. Brezilya gibi gelişmekte olan ülkelerin sıcak paraya karşı aldığı önlemlere başvuramaz mı? Biraz zor görünüyor yüksek cari açık yüzünden.
Bayram tatilinde gözümüz, kulağımız ABD'den ve İrlanda başta olmak üzere bazı AB ülkelerinden gelecek haberlerde olacak. Yine, piyasa aktörleri bir sorun yokmuş gibi algılamaya devam ederlerse, yani biz yanlış sinyal duymuşuz derlerse yükselen piyasalar süreci kaldığı yerden devam edecek. Diğer olasılığa bayramda değinip moralleriniz bozmayayım.
Piyasa aktörleri gibi bayramda bizlerin de tatlıya karşı iştahlarımızın azalmasında fayda var. Sonra, varlık balonu gibi, kolesterollerimizi yükseltmeyelim...
Hepinizin bayramınızı en içten dileklerimle kutlarım...