Bu yılı tamamlamamıza birkaç gün kala, geride bırakacağımız koca bir yılda ekonomi açısından neler yaşadık, hangi noktaya geldik sorularının yanıtlarını aklımdan geçirmeye çalıştım ve yabancı kaynaklar dahil bir araştırma yaptım. Raporlara göz attığınızda, gerçekten içeriden içeriye bakış ile, dışarıdan içeriye bakış arasında bayağı bir farkın olduğu o kadar net görünüyor ki... Büyük yabancı mali kuruluşların, bunlara IMF ve OECD gibi siyasi ve spekülatif güdülerden bir nebze arınmış uluslararası organizasyonlar da dahil, Türkiye ekonomisine yönelik yorumları pek iç açıcı değil.
Eleştirilerin odak noktasında Merkez Bankası'nın uyguladığı para ve kur politikaları yer alıyor. Öncelikle para politikası hangi noktalarda payına düşeni alıyor ona değinelim...
FAİZ KORİDORU
Bildiğiniz gibi, Merkez Bankası 3 para politikası aracından oluşan bir araç bileşimini uyguluyor. Birincisi, politika faiz oranı, ikincisi zorunlu karşılıklar, üçüncüsü ise faiz koridoru. Zaten en çok eleştiriye maruz kalan da faiz koridoru...
Nedir şu meşhur faiz koridoru? Merkez Bankası, bankaları fonlamada başvurduğu 7 gün vade ile gecelik vadede belirlediği faiz oranları arasındaki farkı faiz koridoru olarak tanımlıyor. Daha açık bir ifadeyle, gecelik fonlamada talep ettiği yüzde 12.50 ile haftalık fonlamada geçerli olan yüzde 5.75 faiz oranlarından faiz koridoru oluşturdu. Duruma göre düşük, duruma göre yüksek faizden bankalara kaynak aktarıyor. Peki, faiz koridorunu kullanmadaki amacı ne derseniz? Faiz belirlemede daha etkin ve proaktif olabilmek. Çünkü, 7 gün repo ile fonlamada geçerli olan politika faiz oranının etki kanalı, banka ve diğer mali kurumların piyasalara uyguladıkları faizler iken, 1 günlük faiz oranının etki kanalı ikincil piyasalarda ortaya çıkan kısa vadeli faiz oranları ve döviz kurları. Hatta bu faiz oranı kredi hacmindeki artış hızına da etki yapıyor.
O zaman, güzel inşa edilmiş gibi görünen bu politikaları yabancı sermayeyi yönlendiren yabancı kuruluşlar neden eleştiriyor? Yanıt çok net; belirsizlik yarattığına ve etki gücünün çok zayıf olduğuna inanıyorlar.
HARİKALAR DİYARI
Financial Times'ın 22 Aralık tarihli raporunda geçen hafta Para Politikası Kurulu toplantısı sonrası yapılan açıklamaya yönelik çok çarpıcı bir cümle vardı: "Merkez Bankası uyguladığı politikalardan memnun olduğunu açıklıyor, ama Ankara dışından bu durum bazen Alice Harikalar Diyarı'nda gibi görünüyor."
"Merkez Bankası'nın faiz koridoru ile faiz belirleme açısından hareket alanını genişletmesinin maliyeti, şeffaflığın yitirilmesi" oluyor hatırlatması da yer alıyor raporda.
Bu hafta Merkez Bankası Başkanı Başçı, 2012 yılı para ve kur politikalarını açıklayacak. Çok büyük olasılıkla "doğrudan enflasyon hedeflemesi rejimine" devam edilecek ve politika bileşimi yine politika faiz oranı, zorunlu karşılıklar ve faiz koridorundan oluşacak. Yani, aynı tas aynı hamam anlayacağınız.
Peki başkanın kendi tabiri ile, kendi icadımız olan böyle bir politika bileşimi başarıya ulaştı mı? Ne yazık ki yanıtımız hayır. Çünkü:
* Kredi hacminde azalma olmadı, sadece artış hızında gerileme olmuştu. O da son ayki verilerle geri alındı. Yılbaşının da etkisi olsa gerek, son haftada 2 milyar TL'nin üzerinde bir kredi artışı olmuş. Tabii, bu arada, krediler sayesinde artan tüketim yüzünden tasarruflardan da olduk.
* Bırakın enflasyonun makul seviyelere inmesini, iki hanelere ulaştı. Her ne kadar Merkez Bankası bu artışın işlenmemiş gıda baz etkisi ve vergi ayarlamaları yüzünden geçici olduğuna inansa da, kur artışı bayrağı bu geçici etkilerden alacak ve maliyet enflasyonunu azdıracak önümüzdeki aylarda. Zaten çekirdek enflasyonda zıvanadan çıkmış durumda.
* Kur artışını bastıramadı. Yıl içinde kontrollü kur artış operasyonunda, son aylardaki küresel dolar baskısını hesaba katamadı ve bu fırtınaya 1.75-1-80 bandında yakalandı.
2012 para ve kur politikası ile devam edeceğim...