Fitch'in not artırımı sonrası öngördüğümüz gibi büyük ve pozitif beklentiler empoze ediliyor. Hangi beklenti derseniz? Böyle bir gelişme sonrası yabancı sermayenin Türkiye'ye hücum edeceğini ve ekonomiyi ihya edeceği beklentisini kastediyorum. Gerçekten öyle mi olacak? Yoksa AB giriş süreci gibi erken mi kutlamalara başladık sorularının yanıtlarını verelim. Şu anda Fitch'in revizyonu ile yatırım yapılabilir nota yükseldik. Dünkü yazımda yatırım yapılabilir notun hem yabancı tasarruf sahiplerinin risk algısında iyi yönde değişime neden olduğunu hem de kurumsal yatırımcıların önündeki yasal engelin kalkması ve bu bağlamda daha fazla Türk enstrümanlarına yatırım yapacaklarını vurgulamıştım.
Doğru... Not artırımının özellikle de yatırım yapılabilir nota çıkmasının böyle bir pozitif gelişme sağlayacağı bilimsel çalışmalarla da kanıtlanıyor. Ancak, bazı faktörlere bağlı olarak pozitif etki gücünün ülkelere göre ciddi değişkenlik gösterdiğini de göz ardı etmeyelim.
HANGİ FAKTÖRLER?
Faktörlerin başında zamanlama geliyor. Şu anda Moody's ve Standart and Poors derecelendirme kuruluşlarının verdiği not ki, pazartesiye kadar Fitch de aynı notu koruyordu, yani BB, Guatemala, Karadağ, Angola ve Ürdün ve benzer ölçekteki ülkeler içinde geçerli. Yabancı sermaye açısından gerçek rakiplerimize baktığımızda, Brezilya, Meksika ve Uzakdoğu Asya ülkelerinin notlarının zaten bir süredir yatırım yapılabilir notta olduğunu, üstelik "Sıfırcı Hoca"dan da benzer notlara sahip olduklarını görüyoruz. Türkiye ekonomisinden daha küçük ölçekli Bulgaristan ve Litvanya'nın notları bile BBB durağan. Güney Kıbrıs'ın BBB negatif izlemede.
Örnekleri niye verdim? Her olumlu gelişme sonrası o gelişmenin sadece Türkiye'de olmuş gibi yansıtıldığından birkaç ülkenin notunu dikkatlerinize sundum. Şunu söylemeye çalışıyorum, ekonomik büyüklük ve iç dinamikleri açısından aynı seviyedeki ülkeler zaten yatırım yapılabilir nota sahip olduklarından yabancı sermaye pastası hali hazırda paylaşılıyor. Türkiye daha yeni oturdu o masaya, biraz pay almaya çalışacak. Keşke, medyada yansıtıldığı gibi, ilk kez bir gelişmekte olan ülkenin kredi derecelendirme notu "yatırım yapılabilir seviyeye" yükseltilmiş olsaydı da pastayı biz indirseydik mideye. Sonuçta, not artırım sayesinde gelecek olan yabancı sermaye abartıldığı seviyelere ulaşması oldukça zor. Tabii, yapısal reformların tamamlanması ile pastadan alacağımız pay kuşkusuz fazlalaşır.
AYNI PERFORMANS
Bir ekleme yapalım bu noktada... Not artırımının gerekçelerinin başında gelen mali performansı dikkate aldığımızda şu gerçekle karşılaşıyoruz, 10 önemli gelişmekte olan ülkeden oluşan EM 10'un borç yükü, yani borç stokunun milli gelire oranı son 10 yılda yüzde 50'den yüzde 25'e kadar gerilemiş. İlginçtir, aynı süreçte gelişmiş ülkelerin ortalama oranı ise yüzde 80'den yüzde 120'ye tırmanmış. Bileşik kaplar gibi.
Diğer faktörle ise bazı temel makroekonomik parametrelerin seviyesi ve kırılganlık ölçüsü. Türkiye ekonomisi için listenin başında cari açık geliyor. Cari açık geçen yıla göre yüzde 10 sınırından yüzde 8'in biraz üzerine geriledi. Lakin, gerileme nedeni büyüme hızındaki yavaşlama. Yoksa, yapısal reformlarla enerji sorunumuzu çözmüş, iç ve dış talep dengelenmesini sağlamış değiliz. Aynı şekilde mali performans da büyüme hızına oldukça duyarlı. Çünkü, bu alanda da yapısal reform yapılmadığından büyürsek tüketime paralel olarak vergi gelirleri artıyor. Aksi takdirde bütçe açığı bir anda artıyor. Geçen ay tanık olduğumuz gibi.
Kısacası, bizle aynı kategoride olan diğer gelişmekte olan ülkelerde Türkiye gibi 2002'nin başından bu yana gelişmiş ülkelerin uyguladığı gevşek para politikalarının yarattığı rüzgarı arkalarına aldılar en az bizim kadar hatta fazlası yol aldılar. Sözün özü, not artırımına sevinelim, diğer derecelendirme kuruluşlarının da yükseltmesini dileyelim. Ama gelişmeleri abartmayalım. Zira, beklentileri şekillendirelim derken, küçük tasarruf sahiplerinin emek dolu birikimlerini sıcak paraya yem ettiğimizi unutmayalım...