Bir süredir Türkiye piyasalarına karşı risk algısını değiştiren yabancı sermayenin gerekçeler listesinin başında dış ticaret açığı daha doğrusu cari açık geliyor. Zaten bu sorun kronikleşti neden dert ediyorlar diyebilirsiniz. Bizde aynı paralelde düşünüyoruz aslında. Yani, cari açığı finanse ettiğimiz sürece umursamıyoruz. Ne zaman finansmanında sorun olacağı zemin oluşunca kara kara düşünmeye başlıyoruz.
FED'in üçüncü parasal genişlemeden programından kademeli olarak çıkışa hazırlanmaya başlaması yabancı sermaye akımlarının yön değiştirmesine neden oluyor. Fırsat yakaladıkça gelişmekte olan ülke piyasalarından kaçmaya çalışıyorlar. En azından menkul kıymetten çıkıp likit pozisyonda kalmayı tercih ediyorlar. Bu durumda doğal olarak cari açığın finansmanı sorunu ortaya çıktığından piyasa riskleri hatta ülke riski de beraberinde artıyor.
ALTINA RAĞMEN
TÜİK'in Ağustos ayı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı verilerinden derlediği "Dış Ticaret İstatistikleri" Temmuzda yükselişe geçen dış ticaret açığının biraz daha ivmelendiğini gösteriyor. İhracat 11.174 milyar dolar, ithalat ise 18.191 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiş Ağustosta. İthalat azalmış yüzde 3.4 kadar. Ancak ihracat resmen serbest düşüş yapmış. Bir önceki yılın aynı ayına göre kayıp yüzde 12.9 oranında. Böylece dış ticaret açığı da yüzde 17 yukarı çıkmış.
Dış ticaretteki bozulma sadece oran bazında kalmıyor. İç dinamikleri de iç açıcı değil. Örneğin, toplam ihracatta Avrupa Birliği ülkelerinin payı yeniden yüzde 40'ların üzerine çıktı. Malumunuz AB 2008 krizinden bu yana bir türlü toparlanamıyor. Halen pamuk ipliğine bağlı ülkeler var bu coğrafyada. Diğer aylarda dış ticaret açığını tetikleyen unsurların başında altın ithalatı geliyordu. Altın ithalatını arındırdığımızda açık da makul seviyelere geriliyordu. Ağustos ayında altın ithalatı düşmesine rağmen, en fazla ithalat yapılan ürünler listesinde 7.sıraya kadar düşmesine rağmen ciddi bir dış ticaret açığı geldi geçen ay.
Bir düşündürücü faktör de nihai tüketim malları ithalatının, toplam ithalat gerilerken artmış olması. 2012 Ağustos ayında tüketim malı ithalatı toplam ithalatın yüzde 10.8'i seviyesinde kalırken bu yıl aynı ayda oran yüzde 12.2'ye yükselmiş. Ağustos ayında 2,2 milyar dolarlık, yılın ilk 8 ayında da yaklaşık 20 milyar dolar büyüklüğünde ithal malı tüketmişiz.
DÖVİZ NEREDEN GELECEK?
Hiçte az değil... Sonuç böyle olunca ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 68'lerden yüzde 61.4 seviyesine gerilemiş. Açık bir ifadeyle, ihracat ancak ithalatın yüzde 60'lık kısmını karşılayabildiği için kalan yüzde 40'ı küçük kısmını turizm gibi hizmetten karşılayacağız, boşta kalan kısım içinde yabancı sermayeye ihtiyaç duyacağız.
Derecelendirme kuruluşu Fitch geçen hafta bu konuya vurgu yapan bir rapor yayımladı. Türkiye'nin cari açığının finansmanının zor olacağına, bu koşullar altında Türkiye ekonomisinin dış şoklara karşı kırılganlaştığına dikkat çekti.
İşte kritik soru da tam bu noktada karşımıza çıkıyor. Açıktan dolayı ihtiyaç duyulan miktarda yabancı sermaye gelir mi? Üstelik böylesine kötü iklim de... Gelmezse kurlar yukarı doğru daha da baskı altına girmez mi?
Soruların yanıtlarını aslında Merkez Bankası verecek. Net hata ve noksanda görünen ve kaynağı tam olarak açıklanamayan döviz girişi olmayacağını varsaydığımızda, bu faiz oranları ile açığın finansmanı için gerekli yabancı sermaye girişini gerçekleştirmek zor görünüyor. Doğrudan yabancı sermaye daha da zor bozulan risk algısı sonucunda. Tabii ki, gelecek yabancı sermaye yeterli olmazsa iş Merkezin rezervine düşecek. Merkez Bankasının bu kadar rahat olduğunu göz önünde bulundurursak iş rezerve değil sıkıştığımızda imdadımıza yetişen net hata ve noksana kalacak galiba...