Hayatımda tanıdığım yüksek vasıflı nadir yabancılardan biriydi o. Gerçek bir devlet adamı ve çok etkili bir diplomattı. Etkileyici bir mesleki kariyere sahipti. Bölgesel krizlerde devreye girdiği vakit tarafların güvenini kazanmış ve genellikle barışı getiren adam olmuştu.
Bahsettiğim kişi Amerikalı diplomat Richard Holbrooke. İki gün önce talihsiz bir biçimde, bana göre hayatının en verimli döneminde öldü. Bosna krizi sırasında tanışmıştım kendisiyle. Bosna'da yapılan Müslüman soykırımına başta Amerika olmak üzere, tüm Avrupa'nın kayıtsız kalmasının yüzyılın en büyük ahlaksızlığı olduğunu söylediğim zaman bana tüm samimiyeti ve ciddiyeti ile, "Bu görüşünü aynen paylaşıyorum, şu an da oynadığım rol gereği belki bu durumu bu açıklıkta söyleyemiyorum ama maalesef gerçek bu" demişti. Holbrooke, namuslu ve adil bir adamdı; o nedenle ölümüne gerçekten çok üzüldüm.
***
Holbrooke, Türkiye'nin yakın tarihinde de etkileri olan bir diplomattı. Türkiye'ye her zaman dostluk duyguları besleyen Holbrooke, mesela 1996'da Yunanistan'la yaşadığımız Kardak krizinde çözümün arkasındaki görünmez güçtü. Başbakanlık konutunda Tansu Çiller'le telefon kavgalarını, Çiller'in Holbrooke'un ısrarlı telefonlarından kaçısını ve nihayet herkesin yararına bir çözümün ortaya çıkışındaki payını bir canlı tanık olarak yaşayarak gördüm.
Öyle sanıyorum ki Richard Holbrooke'un iki taraflı çabaları olmasaydı, şu veya bu büyüklükte bir Türk-Yunan kapışması yaşanacaktı. Yine aynı şekilde Türk dış siyasetinin angaje olduğu Bosna konusunda da tarihi bir gelişmeye imza attı Holbrooke. Bosna savaşını durdurdu. Tamamen kendinin inşa ettiği Dayton Barış Anlaşması Balkanlar'da tuhaf bir devletin oluşumunu mümkün kıldı. 3 etnik grubun bileşiminden oluşan bu devlet çok adilce kurulmuş bir devlet yapısı değildi ama hiç olmazsa savaşı durdurdu. Aslında Dayton bir barış anlaşması değil ama sonuçları olduğu için herkes öyle sanıyor. Fakat nereden bakarsanız bakın Dayton barışında onun diplomasi ustalığı ve şahsına duyulan güven sonucu belirlemiştir.
***
Holbrooke her vakit zor görevlerin insanı olmuştur. Başkan Obama'nın ona verdiği en son görev Pakistan ve Afganistan Özel Temsilciliği göreviydi. Dünyanın en sorunlu bölgesinde sorun çözücü olarak bulunuyordu ve bu kez işi çok zordu. Afganistan'la ilgili yer yer umutsuz öngörüleri vardı. Yaşasaydı dünyanın o bölgesindeki sorunları çözebilecek bir yaratıcılık sergileyebilir miydi bilmiyorum; ancak şurası kesindir ki, dünya diplomasi tarihinin çok nadir yetişen isimlerinden birisi kaybedilmiştir.