Siyasi belirsizlik daha doğrusu siyasetin geldiği çıkmaz, piyasaları her geçen gün daha da germeye başladı. Siyasi belirsizlik unsurunu denkleme ekleyen piyasa aktörleri bir süredir bunu fiyatlıyorlar, aldıkları aksiyonlar sonucu kurlar ve faizler yukarı giderken hisse senetleri değer yitiriyordu. Ancak son günlerde devreye bir de kitle psikolojisi girdi.
Küçük tasarruf sahiplerinin bilimsel dayanağı olmadan piyasa hareketlerinin arkasına takılarak verdikleri irrasyonel kararlar olarak tanımlıyoruz kitle psikolojisini. Hani tavşan atlet olur ya diğer atletlere tempo veren, işte uyanık para sihirbazı spekülatörlerde küçük tasarruf sahiplerini yönlendirip tam tersi pozisyon aldırabiliyorlar. Dolar yükselirken alımlar ya da hisse senetleri gerilerken satışlar gelebiliyor yaratılan bu kitle psikolojisi sayesinde. Bir yerde daha da yükselecek, daha da düşecek beklentisi.
DOLARA YENİDEN ÖZLEM!
Kitle psikolojisini özellikle dolarda belirgin olarak görebiliyoruz. FED uyguladığı gevşek para politikası çerçevesinde dolarları her yere saçmış bizler de bu bolluk içinde bir nebze olsun dolar sevdasından kendimizi kurtarmıştık. Önceleri hatırlarsınız dolar alıp cüzdanımızın içine kırışmayacak şekilde koyardık, bu arada TL kırışık vaziyette ceplerde dururdu. Ne yazık ki başta siyasi belirsizlik sonra FED'in sonbahar itibariyle faiz artırma olasılığı bizleri eski alışkanlığımıza döndürüyor gibi. Tabii şu gerçeği de göz ardı etmeyelim; enflasyondaki yükselme doğal olarak TL'nin alım gücünü düşürüyor. Banka mevduat getirilerinden enflasyon arındırıldığında reel getiri negatif oluyor. İşte bu yüzden parasının alım gücünü korumak isteyen bireyler dolara ağırlık verebiliyor.
Konumuza dönersek. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından yayımlanan haftalık verilere göre döviz tevdiat hesaplarında artış sürüyor. Anlaşılan o ki, tasarruf sahipleri TL yerine doları tercih etmeye başlamışlar. 2013 yılında 1 trilyon TL civarında olan toplam mevduatların 621 milyar lirası TL mevduatı 383 milyar TL'si ise döviz tevdiat hesabı idi. Oran geçen yıl 421 milyar, bu yıl itibariyle de 512 milyara yükseldi. Döviz hesapları dolar cinsinden de yükseliyor.
MERKEZ NE YAPAR?
Merkez Bankası dolara olan sempatinin artmasını şimdilik izlemekle ya da basit önlemler almakla yetinmeyi tercih ediyor. Doğrusu da bu aslına... Son olarak "döviz depo faiz oranına" ince ayar yaptı. Bankaların Merkez Bankası'ndan bir haftalık dolar borçlandıklarında uygulanan faiz oranını yüzde 3.5'dan yüzde 3'e indirdi. Böylece bankaların daha uygun faiz oranından dolar temin etmelerini sağlamış oldu.
Aynı zamanda başka bir yönteme de başvurabilir mi Merkez Bankası?
Sanmıyorum... Eğer dolaylı olarak dolar satışı ile müdahaleyi denerse paniklediğini, kurların yukarı doğru baskısının yoğunluğunu kabul etmiş olacak. Neticede bir miktar kitle psikolojisine ister istemez katkı yapacak. Daha radikal önlem diyebileceğimiz TL faiz silahını kullanır mı? Kesinlikle hayır. Bu durumda zaten yükselmiş olan faiz oranlarını ivmelendirmiş olur ki bu da Hazine'ye borçlanma maliyeti kanalıyla ek yük getirmek anlamına gelir.
Sözün özü siyasi risk faktörü nihayetinde kitle psikolojisini harekete geçirdi. Böylece kur, faiz ve borsa hareketleri daha da gerilecek.