Hemen yanıtlamaya çalışayım; Eğer böyle giderse kurların önlenemez yükselişine karşın TL faiz oranlarını radikal bir şekilde artıracak... Daha doğrusu artırmak zorunda kalacak. Aynen yaklaşık iki yıl önce olduğu gibi... O zaman da sabırla spekülatif atakların azalmasını beklemiş, yaptığı düzenli dolar satışları yetmemiş, sonunda politika faiz oranını 550 baz puan yukarı çekmişti. Açık bir ifadeyle sertçe yumruğunu vurmuştu masaya...
Önce kurlar neden artıyor sorusunun yanıtını verelim...
Bu arada bir taraftan yazımı kaleme alıyorum, diğer taraftan sıkça kurları izliyorum. Tabi Merkez Bankası'ndan olağanüstü toplantı açıklaması gelebilir olasılığını da dikkate alıyorum. Yıla 2,30'lar seviyesinde TL dolar kuru ile girmiştik. Merkez Bankası'nın faiz politikalarının eleştirilmesi hatta bağımsızlığının bile sorgulanacak boyuta getirilmesi piyasa aktörlerinin risk algısını artırmış, kurlar üzerinde baskı oluşturmuştu. Yıl içinde ise FED'in faiz artırımı konusunda "sarhoş yürüyüşü" yapması, içeride de seçim takviminin belirsizlik içinde işlemesi doların psikolojik sınır olan 3'e bir dokunup yeniden 2,98'lere inmesine neden oldu.
Bir kez daha hatırlamamızda fayda var; özel kesim dış borçlarının yüksek olması, cari açığın finansman sorunu Türkiye ekonomisini daha da kırılgan hale getiriyor. Bu yüzden tüm gelişmekte olan ülke para birimleri dolar karşısında değer yitirirken TL birkaç ülke ile beraber ön plana çıkıyor.
Geldiğimiz nokta itibarıyla ne siyasiler ne de Merkez Bankası kur hareketinin tamamen spekülatif işlemlerin sonucu olduğunu söyleyerek işin içinden sıyrılamaz. Özellikle Merkez Bankası somut adımlar atmalı...
HANGİ ARAÇLAR?
Neler somut adımlar?
Birincisi, döviz satım ihalelerini esnetmesi... Bu hafta içinde döviz satım ihalesinin fazlasını 30 milyon dolardan 70 milyon dolara çıkarmıştı. Belki bu oranı bir kez daha artırabilir.
İkincisi, doğrudan dolar satışı yapabilir. Yani döviz piyasasındaki bankalara istedikleri kadar dolar satabilir.
Üçüncüsü, döviz depo hesaplarından bankalara vereceği 1 haftalık dolar kredi faiz oranını yüzde 3'den bir kez daha aşağı çekebilir.
Dördüncüsü, rezerv opsiyon katsayılarını yeniden revize eder. Merkez Bankasının otomatik kur ayarlama sistemi olarak tanımladığı ROM ile rezerv opsiyon katsayı oranında, bankalar TL yükümlülüklerini dolar ile yerine getirebiliyorlar.
FAİZ SİLAHI
Gelelim beşinciye... En etkili araca...
TL faiz oranlarının artırılması... Hem borç verme (marjinal fonlama oranı) ve borç alma faiz oranlarını ki bu faiz koridorunu ifade ediyor hem de 1 hafta vadeli repo faiz oranını (istikrarlı fonlama oranı) artırmak kaydıyla TL likidite sıkışıklığı yaratır. Yani TL değerlenirken kurlar da geriler. Bu aracı kullanabilir... Ancak kritik konu zamanlaması tabiki... Erken davranırsa boşuna en değerli silahındaki en değerli mermiyi kullanmış olacak. Üstelik beklentileri yönetemeyecek şekilde piyasaların gerisine düşecek. Geç kalırsa da makul seviyenin üzerinde faiz artırmak zorunda kalacak. Bu konuda Merkez Bankasının işine karışmayalım, eminiz en rasyonel zamanlamayı yapacaktır. Sadece 2 yıl vadeli tahvil faiz oranlarındaki belirgin artıştan piyasaların böyle bir beklentisi ya da baskısı olduğu notunu düşelim...