Geçen hafta Maliye, Gümrük ve Ticaret, Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlıklarının ortaklaşa çalıştıkları bir reform paketinden bahsetti Başbakan Yardımcısı Nurettin Canikli... Paket şimdilik açıklandığı kadarıyla yatırım ortamının iyileştirilmesini amaçlıyor. Gerek yerli aktörlerin gerekse doğrudan yabancı sermayenin yatırım iştahını artırıcı önlemler üzerinde çalışılmış.
Henüz tam detayları bilmiyoruz. Sadece Sayın Canikli birkaç ana başlık verdi. Yine de önemli ve heyecan verici bir konu olduğunu söyleyebiliriz. Özellikle ekonomik faaliyetlerin son yıllarda yavaşladığı, potansiyel büyüme hızının altında kaldığı ve bunun sonucunda işsizlik oranının yükseldiği bir süreçte yabancı sermaye yatırımlarının devreye girmesini gerektiriyordu.
Paketi açıklandığı bilgilere dayanarak mümkün olduğunca analiz yapalım. Ancak öncesinde yabancı yatırımlar konusunda hangi noktada olduğumuzu hatırlayalım...
PAYIMIZ DÜŞÜK!
Yabancı sermaye pastasından ne yazık ki oldukça düşük bir pay alıyoruz.
Örneğin 2012 yılında 13 milyar dolar giriş olmuş. Aynı şekilde izleyen yıllarda da benzer şekilde 13 ya da 12 milyar dolar doğrudan yabancı sermaye hacmi ile yetinmek zorunda kalmışız. Oysa Çin bizim tam 10 katımız yabancı sermaye çekebiliyor. Toplam yabancı sermaye hacminin 1.5 trilyon dolarlarda olduğu gerçeğinden hareket edersek Türkiye'nin payına sadece yüzde 0.8 gibi oldukça küçük bir oran düşüyor.
Payın düşüklüğünün yanı sıra altını çizmemiz gereken bir detay daha var;
12 milyar dolar civarında gelen yabancı yatırımların büyük çoğunluğu finans ve hizmet sektörüne gelmişler. İmalat için gelen miktar 3.5 milyar dolarda kalmış.
Gelelim pakette dikkat çeken noktalara...
Öncelikle vergi ve harçlar gibi maliyetleri artırıcı faktörler belli miktarda elimine edilecek. Yatırım teşvik belgeli yatırımlarda tedarikçiler ile yapılan sözleşmelerden damga vergisi ve şirket kuruluş aşamasındaki defter tasdik işlemlerinden harç alınmayacak. Daha da önemlisi, teşvikli yatırımlarda belge kapsamında inşa edilecek binaların beş yıl emlak vergisinden muaf olması öngörülüyor.
Aynı zamanda imarla ilgili harçlarda muaf tutulacak.
BÖLGESEL YÖNETİM MERKEZİ
Yabancı sermaye iklimini düzeltecek bir önlem de yer alacak pakette...
Yabancı şirketler, Türkiye içinde başka ülkeleri de kapsayacak şekilde bölgesel yönetim merkezi kurarlarsa bu bölgesel yönetim merkezi çalışanların üzerinden gelir vergisi ödemeyecek. Bir de OECD direktifleriyle uyumlu hale getirilecek vergi düzenlemeleri de tasarlanmış; uluslararası şirketlerin vergi uyum maliyetini düşürmek amacıyla, başta transfer fiyatlaması uygulaması da öngörülüyor.
Döviz kazandırıcı hizmete gelir vergisi teşviki uygulanması, muhtasar ve SGK bildirimlerinin birleştirilmesi, Ar-Ge teşvikine idari düzenleme yapılması ve yabancıların çalışma izinleri verilmesi gibi başlıklar da pakete dahil edilmiş.
Son yıllarda yaygınlaşan faizsiz enstrümanlarla ilgili düzenlemeler de pakete dahil edilmiş. Eğer paket uygulanmaya başlarsa faizsiz sistemle çalışan kuruluşlar ile faiz kullanan kuruluşlar her türlü vergi ve istisna koşulları bakımından eşit hale gelecekler.
Detayları açıklandıkça daha derin analiz yapacağız. Yine de şunu vurgulayarak yazımızı sonlandıralım; kesinlikle ekonominin yerli ve yabancı üreticilerle desteklenmesi gerekiyor. Aksi takdirde yeterli büyüme hızına ulaşamayacağımız gibi işsizlik rakamını da aşağı çekemeyeceğiz.