Haziran ayı enflasyonu kısmen düşük oranda gerçekleşmiş olsa da, yıllık enflasyonun yeniden yukarı yönlü trende geçmesi için yeterli oldu. Alım gücü açısından değerlendirdiğimizde 450'den fazla ürünün yer aldığı sepetteki aylık ya da yıllık fiyat değişimini yansıtan TÜFE halk için açıkçası pek anlam ifade etmiyor. Ancak Merkez Bankası'nın faiz kararında en etkili değişken tabiki enflasyon...
Acaba hem aylık hem de geçen yılın eş dönemine göre yukarı çıkmış olan enflasyon Mart ayından bu yana 175 baz puan faiz indirimine gitmiş olan Merkez Bankası için ufak bir fren anlamına gelebilir mi? Bu ayında enflasyon açısından biraz tehlikede olduğunu hesaba katarsak Merkez Bankası Temmuz toplantısını faiz değiştirmeden sonlandırabilir mi?
Önce rakamların detaylarına bakalım, sonrasında rakamların verdiği mesajlara göre Merkez Bankasının olası faiz kararını değerlendirmeye gayret edelim.
TALEP VE MALİYET ARTMIŞ!
Talep enflasyonu göstergesi olan TÜFE geçen ay yüzde 0,47, yıllık bazda da yüzde 7,64 yükselmiş. TÜFE'yi tetikleyen gıda ve alkolsüz ürünler grubu... Birkaç yıldır enflasyonun belli bir seviyenin altına inememesinde etkin rol oynayan gıda, tam da kurtulduk derken yedinden sahne aldı.
Aslında şu detayı da atlamayalım;
2015 Haziran ayında gıda grubu içindeki işlenmemiş gıda fiyatları sadece 1 ayda yüzde 6,19 gerilemişti. Hatta taze sebze meyve grubunda çekilme yüzde 14,94 seviyesini bulmuştu.
Aynı gruplardaki fiyat değişimi bu yıl tam tersi olmuş işlenmemiş gıda yüzde 2,46, taze sebze meyve ise yüzde 5,79 yükselmiş. Açıkça görüldüğü gibi baz etkisi oldukça fazla...
Yani artışın devamı aynı şiddette olmayabilir önümüzdeki aylarda... Bu arada hizmet grubu enflasyonu biraz daha düşmüş. Geçen sene artış yüzde 0,88'lerde iken bu Haziranda yüzde 0,44'e kadar inmiş.
Maliyet enflasyonuna gelelim...
Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) de talep enflasyonu gibi gerek aylık gerekse yıllık bazda yükselmiş. Yüzde 0,41 Haziran ayındaki artış oranı ile yıllık olarak yüzde 3,41 çıkmış maliyet enflasyonu... Nedeni petrol fiyatlarındaki tırmanış...
Enerjinin aylık Yİ-ÜFE'ye yaptığı etki geçen ay 2,49 düzeyinde gerçekleşmiş. Bunda da baz etkisi olduğu notunu düşelim.
Son olarak çekirdek enflasyon göstergelerine bakalım...
İşlenmemiş gıda, alkollü içecekler, tütün ve altın dışarıda bırakılarak hesaplanan Özel Kapsamlı TÜFE H ve enerjinin de eksiltilmesiyle elde edilen Özel Kapsamlı TÜFE I gruplarında artış oranı sırasıyla yüzde 8,56 ve yüzde 8,67 olmuş. Geçen sene aynı dönemde H yüzde 7,82, I ise yüzde 7,51 imiş.
Sadece 25 Baz Puan Tamda buradan Merkez Bankası'nın olası faiz kararını değerlendirelim...
Çünkü para politikasının etki alanına girmeyen özellikte ürünler arındırıldığı için H ve I enflasyonları kritik değişkenler oluyor Merkez Bankası kararlarında...
Politika faiz oranı yüzde 7,5 seviyesinde... Ortalama fonlama oranı da yüzde 8,20-8,25 bandında dalgalanıyor. Gördüğünüz gibi her ikisi de çekirdek enflasyonların altında kalıyor.
Açık bir ifadeyle Merkez Bankası bankaları negatif reel faizle fonluyor. Buraya dikkat... Dolayısıyla politika faiz oranına ve talep enflasyonuna baskı yapabilecek borç alma faiz oranında oynama yapamaz. Kalıyor faiz koridorunun üst bandı... Yani borç verme faiz oranı... Tek bir faiz oranı için uygulamaya başladığı sadeleştirme sürecini tamamlamak isterse, sadece 25 baz puanlık bir indirim yapabilir.
Bu rakamlar ve bu detaylarla daha öteye gitmemesi gerekir.