Özel İlke Tıp Merkezi'nden Dahiliye Uzmanı Dr. İsmail Yağız sigaranın bırakılmasından fazla kiloların verilmesine, güneş ışığından korunmadan daha hareketli bir yaşam sürmeye kadar yaşam tarzı haline getirilecek 10 kuralla kanserin büyük ölçüde önlenebileceğini belirtiyor
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2030 yılında ölümlerin en sık nedeninin kanser olacağını dile getiren Dr. İsmail Yağız, "Veriler 2030 yılında kansere yakalanan insan sayısını 24 milyon, kanser nedeniyle ölen insan sayısını 17 milyon, kanserle yaşayan insan sayısını ise 75 milyon olarak öngörmektedir. Geçmiş verilere bakıldığında kanser sıklığında yüzde 100 artış beklenmektedir. Bu artıştan en çok etkilenecek ülkeler ise ne yazık ki ülkemiz gibi gelişmekte olan ülkelerdir" diyor. Özel İlke Tıp Merkezi hekimlerinden Dahiliye Uzmanı Dr. İsmail Yağız, kansere karşı alınması gereken önlemler hakkında bilgi verdi.
-Kanser neden artıyor?
Erkeklerde akciğer ve prostat, kadınlarda akciğer ve meme kanseri en sık görülen kanserler arasında ilk sıraları paylaşmaktadır. Sigara kullanımının artması, dünya nüfusunun yaşlanması, obezitenin artması, çevre koşullarının kötüleşmesi, bulaşıcı hastalıkların önlenememesi, sosyo- ekonomik nedenler ve koruyucu tıbbın yeteri kadar uygulanamaması kanser vakalarında artışa neden olmaktadır.
-Kanserden korunmak, riski azaltmak için nelere dikkat etmek gerekiyor?
1- 'Dumansız Hava'yı destekleyin, sigarayı bırakın
En büyük kanserojen madde olan sigarayı bırakın. Pasif sigara içiciliğinden de kurtulun. Sigara içen biriyle yaşamak ve sigara dumanına maruz kalmak akciğer kanseri riskinizi yüzde 30'a varan oranlarda artırmaktadır. Yapılan araştırmalar sadece akciğer kanserinin değil; meme, baş -boyun kanserleri ile özellikle çocuklukta görülen beyin ve kan kanserlerinin de pasif sigara içiciliği ile ilişkili olabileceğini ortaya kokuyor.
2- Sağlık taramanızı aksatmayın
Yıllık check-up programlarınızı ertelemeyin. Kadın ve erkeğe yönelik tarama testlerinizi mutlaka yaptırın. Unutmayın ki; bazı kanser türleri erken saptandığında yüzde 90 ve üzerinde tamamen yok edilebilmektedir. Ailesinde kanser öyküsü olan, belli bir yaşın üstünde ve ek hastalıkları olan bireylerin belirlenerek daha titiz incelemelerin yapılması gerekmektedir.
3- Fazla kilolardan kurtulun
Fazla kilo rahim, kolon, meme yemek borusu ve böbrek kanseri riskini artırmaktadır. Yüzde 10 kilo kaybı ise kişiyi yüzde 50'lere varan oranda kanser gelişiminden korumaktadır. Akdeniz tipi diyet giderek sağlıklı bir diyet olduğunu kanıtlamaktadır. Zeytinyağı, bol yeşil gıdalar taze ve işlemden geçirilmemiş ürünler, bol lifli beslenme her tip kanser riskini azaltmaktadır. Kırmızı şarabın anti oksidan ve anti kanserojen özellikleri belirtilmektedir. Yüksek kalorili, yağ içeriği zengin lif içeriği düşük beslenme, özellikle mide bağırsak kanserleri açısından risk oluşturmaktadır.
4- Aktif olun
Kanserden korunmanın en iyi yollarından biri de aktif bir yaşam tarzıdır. Günde 10 bin adım felsefesi hareketli bir yaşam için önerilmektedir. Orta şiddette 30 dakika 5 gün boyunca yapılan egzersizle ciddi anlamda kanser koruması sağlanmaktadır.
5- Yeşil gıdaları artırın
Yapılan çalışmalar haftada 3 veya 4 kez salata yenmesinin sigaraya bağlı akciğer kanseri riskini azalttığını göstermektedir. Çünkü yeşil sebzelerde hücre tamirinde görev alan anti oksidan moleküller bol miktarda bulunmaktadır.
6- Alkol alımını azaltın
Fazla alkol alımı karaciğer ve kolon kanseri riskini artırmaktadır. Ölçü olarak erkeklerde 2 kadeh bayanlarda 1 kadeh kırmızı şarap tercih edilebilir.
7- Yiyeceklerinizi renklendirin
Son yıllarda yapılan bir çalışma sebzelere ve meyvelere kırmızı, mor ve mavi rengini veren antosiyaninlerin kolon kanserinin gelişimini azalttığını öngörmektedir.
8- Kırmızı eti azaltın, beyaz ete yönelin
Kırmızı et, içerdiği yüksek yağ oranıyla damar sertliği ve birçok kronik hastalığa neden olmaktadır. Beyaz et tüketimi sağlıklı bir tercihtir. Yüksek hayvansal yağ tüketimi kanser gelişimine neden olmaktadır.
9- Güneş ışığından korunun
Cilt kanseri en sık görülen ama bunun yanında en sık önlenebilen kanser türleri arasındadır. Güneş ışığı içerdiği ultraviyole ışınlarla cilde zararlı olduğundan mutlaka çok güneş alan bölgelerin özellikle baş boyun bölgesinin mutlaka ciddi şekilde korunması gereklidir. Güneş koruyucu kremler, gözlükler, şapkalar kullanarak güneşin UV ışınlarından korunun.
10- Emzirin
Bütün anne adaylarına! Bebeğinizi ne kadar uzun süre emzirirseniz o kadar daha az meme kanserine yakalanırsınız.
Erken teşhis için
Kanser hastalıklarında erken teşhis çok önemlidir. Bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde kanser tanısı alındığında genelde ileri evrede olmaktadır. Kanser araştırma grupları bir takım tarama testlerinin erken tanıda etkili olduğu görüşünü savunmaktadır. Uz. Dr. İsmail Yağız bu tarama testlerini şöyle sıralıyor:
Erkekler
Kolorektal kanser taraması için;
* Kolonoskopi: 50 yaş ve üzerinde mutlaka yapılmalı ve her 10 yılda bir tekrarlanmalı
* Gaitada Gizli Kan testi: Her yıl
* Sigmoidoskopi: Her beş yılda bir
* Prostat kanser taraması için;
* Prostat Spesifik Antijen(PSA): Her yıl
Kadınlar
Meme kanser taraması için;
* Mamografi: 40 yaş ve üzerinde her yıl
* Doktor kontrolünde meme muayenesi: 20 ile 40 yaşları arasında her üç yılda bir, 40 yaşından sonra her yıl
* Kendi kendine meme muayenesi: 20 yaşından sonra her ay periyotlar halinde
Rahim ağzı kanseri için;
* PAP testi: 21 yaşından sonra her yıl
* Kadın doğum muayenesi: 18 ile 40 yaş arasında 1-3 yıl aralıklarla, 40 yaş sonrası her yıl
Kolorektal kanser taraması için
Kolonoskopi: 50 yaş ve üzerinde mutlaka, her 10 yılda bir tekrar
Gaitada Gizli Kan testi: Her yıl
Sigmoidoskopi: Her beş senede bir
Bunların yanında mutlaka koruyucu aşılarınızı olun. Hepatit ve Human Papilloma Virus aşıları ilerde kanser gelişme riskini azaltmaktadır.
Annede kanserin hangi yaşta görüldüğü önemli
Mamografi
Özel İlke Tıp Merkezi hekimlerinden Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Ertuğrul Yıldırım, geçmişte 17 kadından birinde görülen meme kanserin günümüzde her 7 kadından birinin sorunu haline geldiğini belirterek meme kanseri ve mamografi hakkında şu bilgileri verdi: "Meme kanserinde risk grubunun başında, anne tarafından akrabalarında meme kanseri görülen kadınlar, ikinci sırada hiç doğum yapmamışlar veya ileri yaşlarda hamile kalan hanımlar yer alıyor. Meme kanserinin erken tanısında düzenli mamografi yaptırılması çok önemli."
-Mamografi bir hazırlık gerektirir mi, herhangi bir gün yapılabilir mi?
Mamografi için herhangi bir ön hazırlık gerekmiyor. 40 yaşından sonra senede bir kere mamografi yaptırılır. Kanseri en iyi gösteren yöntem mamografidir. Ultrason yardımcıdır. Her iki yöntemin de hiçbir ağrısı ve yan etkisi yoktur. Sonuçlar 10 dakika içinde alınır.
-Mamografi neden 40 yaşından sonra yapılır?
Hayır yapılabilir. Önemli olan şudur: Dİyelim annede 45 yaşında meme kanseri görülmüş. Annenin yaşından 20 çıkarılır ve kızda bu yaştan itibaren taramalar başlatılmalıdır.
Bakın burada genetik yatkınlık belirleyici, yaşın önemi yok.
Endoskopi ve kolonoskopi
Beslenme alışkanlıklarının kötü yönde değişmesi nedeniyle mide barsak sisteminde görülen kanserlerin da günümüzde arttığını ifade eden Op. Dr. Ertuğrul Yıldırım, "Kolonoskopi ile ilgili Amerika'da uygulanan sistem şudur; ailede sindirim sistemi ile ilgili bir kanser varsa bu kişilerde 40 yaşından sonra, hiçbri şikayetleri olmasa bile mutlaka senede bir kere kolonoskopi gerekir. Ailesel yatkınlık yoksa, kolonoskopi 50 yaşından sonra senede bir kere önerilir. Sonuç temiz çıkarsa ikinci kez 55 yaşında yaptırılması önerilir" diyor.
Endoskopi uygulamalarının da günümüzde rutin hale geldiğini dile getiren Op. Dr. Ertuğrul Yıldırım, "Günümüzde en ufak mide şikayetinde endoskopi yapılıyor. Çok küçük bir işlem. Bir buçuk ile üç dakika arası sürüyor ve hemen ardından hastaya kesin netice veriliyor.
Kolonoskopi biraz farklı. Kolonoskopiye gerek duyulması için en başta genetik faktörler gelir. Bir de kalın barsakta kanama olmuşsa veya gizli kan mevcutsa muhakkak kolonoskopi yapılıyor" diyor.