Özel İlgi Tıp Merkezi doktorlarından Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Akın Onuralp, "Anne sütü o kadar değerli bir besin ki, bütün mamalar onu taklit etmeye çalışıyor. Aslını kullanmak varken özellikle ilk altı ay, taklitlerine rağbet etmeyin" diyor
Anne sütünün avantajlarının sayılamayacak kadar çok olduğuna dikkat çeken Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Akın Onuralp, "Bir kere istediğiniz yerde, istediğiniz zaman bebeğinizi emzirebilirsiniz. Masrafı yok. Ayrıca bebeğinizin bağırsakları yumuşak kalır, hazım problemi yaşamaz. Ayrıca bu sayede anneyle psikolojik bağlantısını tam ve eksiksiz biçimde kurar. Bu da gelişimini hızlandırır. Onun için bütün annelere anne sütünü mutlaka vermelerini, mamayı da 6 aydan önce vermemelerini öneriyoruz" diyor.-Anne sütü neden önemli?
Çünkü dünyada bebekler için anne sütü kadar değerli başka besin maddesi yok. Hiçbir mama anne sütünün yerini tutamaz. Bunun için Dünya Sağlık Teşkilatı "İlk 6 ay sadece anne sütü" diyor. Bunun için hastane kapıları dahil her yere "sadece anne sütü" diye yazdırdık. Ancak bizde yanlış bir şey var. "Bebek anne sütüne doymuyor, ağlıyor. Mama da verelim" deniyor. Halbuki hiç gerek yok.
-Annelerin, bebek ağladıkça "Acaba doymuyor mu?" kaygısı ek besin vermeye yöneltiyor sanırım...
Evet. Çünkü ağladığı zaman zannediliyor ki doymuyor. Oysa çocuğun ağlaması ilk 3 ayda çok doğaldır. Kolik ağrıları vardır çünkü anne sütü biraz sancı ve karın ağrısı yapar. Dolayısıyla ilk 3 ay içinde bu kolik ağrıları zaman zaman olur. Eskiden ilk bir hafta anne sütünü vermezlerdi. Oysa "Kolostrum" dediğimiz ilk süt çok değerlidir ve içinde bebeğin bütün bağışıklık sistemini koruyacak herşey vardır. Ama şöyle de bir durum var; bu süt bir miktar koyu olduğu için ilk 5 gün hazım zorluğu ve ağlamaya yol açar. Varsın ağlasın, çocuğun ağlaması bizim için zaten çok sağlıklı.
İlk aylarda bebeğin tek bildiği, anne karnındaki gibi ağzını açıp kapatmaktır. Bizde çocuk ağzını açıp kapattığında doymadı zannediliyor. Halbuki nefes almak için bu hareketi yapıyor. Ağzını açıp kapatması bebeğin ciğerlerine hava girdiğini gösterir ki bu da çok faydalıdır. 'Ağlayan çocuktan korkmayın' diye bir laf vardı eskiden, 'Ciğerleri gelişir' denirdi. Demek ki eskiler bilmeden doğruyu söylüyorlarmış...
-Anne sütü ne sıklıkta verilmeli?
Bir emzirme ile ikincisi arasında en az bir saat olmalı. En azından bu kadar süre geçsin ki bebeğin gaz sancısı olmasın. Bizde hala gaz çıkarmak, ebe ve hemşirelerimiz dahil, yanlış yapılıyor: bebeği omuza alıp sırtına vurmak şeklinde... Böyle vurunca da kusuyor. Halbuki bebeğin gazını çıkarmak için, daima kucakta ve meme verir pozisyonda sırtını sıvazlamak gerekiyor. Bunu da 10-15 dakika devam ettirmeli ki çocuk yuttuğu tamamen havayı çıkarsın. Omuzunuza yaslayıp sırtına vurursanız, havayı çıkartırken sütü de çıkartacaktır.
-Bir de çocuğu emzirirken dik tutmak gerekiyor değil mi?
45 derecelik açıyla tutulması gerekiyor. Yatırarak süt vermek ise çok sakıncalı. Bazı anneler bebeği yattığı yerden beslemeye kalkıyor. Ancak bu şekilde bebek tıkanırsa süt ciğerlere kaçar. Bunun için anne sütünün nasıl verileceğini annelere çok iyi anlatmak lazım.
-Ek gıdalara ne zaman geçilmeli?
Altı aya kadar kesinlikle ek mama önermiyoruz. Maalesef erken mama verilmesi bir avantajmış gibi sunuluyor. 4 aydan itibaren verilsin deniyor. Halbuki sadece anne sütü ilkesi 4 aya kadar değil, 6 aya kadar geçerli. Biz bunu kabul etmiyoruz. Buradan mamacılara da söylüyorum, o 4 ay lafını kaldırsınlar. Ama hala daha 4-6 ay arası diye mamalar satılmaya devam ediyor.
-İlk altı ayın bitmesini beklemeden ek gıdalara başlamanın bir sakıncası olur mu?
Bebek diğer gıdalara alışınca meme emmeyi bırakır. Hele hele biberon süt mamasına başladık mı çocuk biberondan daha rahat emdiği için anne sütünü sağmaktan vazgeçecektir. Ayrıca ek gıdaya erken başlamak, annenin sütünün hiç yoktan azalmasına ve yetersizliğine sebep olacaktır.
-Anne sütünü artırmak için nasıl beslenmek gerekiyor?
Bitkisel proteinleri özellikle öneriyoruz. Mercimekten tarhanaya, pirince kadar her türlü çorba, özellikle de ot ve sebze yemekleri bolca tüketilmeli. Bu yemeklerin bir kısmı kırmızı etli, bir kısmı beyaz etli olmalı. Midede ekşime yapmasın ve süte geçip çocukta hazımsızlık yapmasın diye ekşi meyveler yerine tatlı olanların yenmesini istiyoruz. Peynir, yoğurt gibi gıdalarda tam yağlı olanlar değil de yarım yağlılar tercih edilmeli, midede yağ yapmasın diye. Ekmeklerden de esmer ekmek, pirinç yerine bulgur, beyaz undan yapılmış makarna yerine de kepekli makarnaları tavsiye ediyoruz. Kızartmaları pek önermeyiz çünkü hazım zorluğu yaptığı için sütte de biraz gaz sorunu olabiliyor. Yine gaz sıkıntısı olmasın diye çiğ soğan yemeyin ama yemekte kullanın diyoruz.
-Bebeklerin anne sütü alırken büyüme periyodu nasıl olmalı?
Bebek ilk 3 ayda hızlı bir büyümeye girer. 3 aydan sonra bu hızlı büyüme azalır. Eskiden "Çocuk bir yaşına geldiğinde doğumdaki kilosunun 3 misli olması lazım" denirdi.
Yani kabaca 3 kilo doğduysa bir yaşında 9 kilo olacak. Bugün kullandığımız ölçülere göre ilk 6 ay için her ay ortalama 600 gram alması normal. İkinci altı ayda da ortalama 500 gram alması yeterli.
-Annede ateşli hastalık olduğunda emzirmeye ara vermeli mi?
Hayır gerek yok. İlaç kullanırken dahi emzirmeyi kesmeyin deriz. Çok anormal ateş olmadıktan sonra, grip ve benzeri hastalıklarda ağzını maske ile kapattıktan sonra anneler bebeklerini gönül rahatlığıyla emzirebilirler.
-Anneler, sütlerinin yeterli olup olmadığını nasıl anlayabilirler?
Aşırı ağlayan çocuğu getiren annenin ilk sözü "Sütüm yetersiz" oluyor genellikle. Oysa o bebeği siz doğurdunuz, kendi çocuğunuz, neden kendinize güveniniz yok?... Tanrı yavrulara daima sütü veriyor. Niye sizin olmasın? dediğimizde "Ağlıyor" diyorlar. Ağlamak bebekler için sütün yetmemesi anlamına gelmiyor. Anne sütünün yeterli olması için normalde bebeğin her bir kilosu başına 150 cc olması gerekir. Yani 5 öğün anne sütü verdiğiniz zaman bu 750 cc'ye denk geliyor. Bu süt çoğu annede muhakkak oluyor. Bazen "Sütünüzü sağın, sağdığınız süt miktarıni bana söyleyin" diyorum, sırf bu miktarları görsünler ve kendilerine güvenleri gelsin diye...
İlk 6 ayda anne sütünün arasında su, ıhlamur ve benzeri sıvıların verildiğini çok duyuyoruz. Oysa bu dönemde bebeğinizin su dahil, hiçbir şeye ihtiyacı yok. Çünkü anne sütündeki su miktarı yüzde 78,9. Yüzde 22 protein içeriğiyle de bebeğin büyümesini sağlıyor. Tanrı başka hiçbir şeye ihtiyaç olmasın diye böyle yaratmış anne sütünü. Bir de mantıken düşünün; dışardan verdiğimiz suda mikrobik bir şey olabilir. Oysa anne sütü annenin göğsünden gelen tertemiz bir gıda bebek için....