Özel Deniz Hastanesi hekimlerinden Op. Dr. Çiğdem Kukul, "Myom aslında çok sık görülen, buna rağmen hastaların çok bilgi sahibi olmadıkları bir konu. Çoğunlukla kistlerle de karıştırılabilen myom, her zaman belirti vermediği için her kadına yılda bir kez muayene öneriyoruz" diyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Çiğdem Kukul'la myomları, belirtilerini ve tedavisini konuştuk.
-Myom nedir?
Myom; kadın rahminde görülen iyi huylu urdur. Kolumuzda cilt altında görülen lipomlar, nasıl yağ bezesi ise myomlar da rahimdeki kas dokusunda oluşan küçük urlardır.
-Myomla kist arasındaki fark nedir?
Myom tamamen bağ dokusundan, yani kas dokusundan oluşur. Kist ise içi su dolu kesecik şeklinde tanımlanabilir. Zaten rahimde de değildir, kist yumurtalıktadır. Biliyorsunuz rahimin yanında iki tane de yumurtalık var. Her ay potansiyel olarak bu yumurtalıklarda ufak kistler oluşuyor ve bunlar yumurta atımında kayboluyor. Bazı kadınlarda atılamıyor ve kist olarak kalıyor. Bu kistler gerek belirtileri, gerekse isim olarak çok karıştırılıyor myomlarla.
-Myomlar kanser riski taşır mı?
Myomlar aslında genel olarak çok iyi huylu urlardır. Yüzde 0.1 ila 0.2 oranında kanser riski taşırlar. O yüzden myomun varlığını ilk öğrendiğimizde paniklemememiz gerekiyor.
-Myom varlığı adet kanamalarını nasıl etkiler?
Myomlar her zaman belirti vermez. Yaygın görülen belirtilerden en önemlisi ise adet kanamalarının yoğunluğunun artmasıdır. Örneğin hasta her ay düzenli adet görüyorken, adet yoğunluğu birden artıyor. Örneğin günde 3-4 bez yerine 8-9 bez değiştirmeye başlıyor. Bu da kansızlığa yol açıyor.
-Günler uzuyor mu?
Genel olarak uzamıyor. Kadın yine 7 gün içinde görüyor adeti ama daha yoğun bir kanaması oluyor.
-Myom neden yoğun kanamaya yol açıyor?
Myom kas dokusunun kendini toplamasını engelliyor, o yüzden adet miktarını yoğunlaştırıyor.
-Kanama dışındaki myom belirtileri neler?
"pelvik ağrı" dediğimiz kasık bölgesinde bele vuran ağrı görülebilir. Bu şikayetle de çok başvuru geliyor ama bu kişilerin çok az kısmında myom oluyor. Bu ağrıların büyük bir kısmı başka hastalıklara da bağlı olabiliyor.
Karında şişlik: Myom bazen de hiç kanama yapmadan, karında büyüme ve şişliğe yol açabiliyor.
Hasta "Elime yumruk büyüklüğünde bir şey geliyor" diyebiliyor.
Bası belirtileri: Hastalar "Sık sık idrara çıkmaya başladım", ya da "İdrarımı yapıyorum ama bitmemiş gibi oluyor, tekrar sıkışıyorum" gibi şikayetlerle başvurabiliyor. Bu da myomun idrar torbasına bası yaptığını düşündüren bir belirti.
Kısırlık:
Hastaların bir bölümü de myom varlığında, daha nadir de olsa gebe kalamama şikayeti ile doktora başvurabiliyor.
Myomların belirtileri aslında rahimde bulunduğu yere göre de değişebiliyor. Rahimin iç dokusunda olanlar aşırı kanama yapıyor. Dış dokusunda olanlar genel olarak sadece büyüdüğünde fark edilebiliyor. Kısırlık yapıyorsa mutlaka tüpleri tıkayan bir yerde oluyor. Ağrı yapan myomlar ise genel olarak kas dokusu içinde olanlar.
-Myom nasıl teşhis edilir?
Teşhisi çok kolay. Vajinal ultrason veya karın ultrasonuyle myomların hem varlığını hem de büyüklüğünü kolayca saptamak mümkün. Bazen şüphede kalınan vakalarda MR ve tomografi gibi yöntemler de kullanılabiliyor ama asıl teşhis pelvik muayene ve ultrasonla konuluyor.
-Myoma yaklaşımınız gebelik ihtimali, bebek isteği gibi durumlara göre çok değişiyor sanırım...
Aynen öyle. Myomu teşhis etmek bir saniye ama nasıl tedavi edileceğini hasta ile konuşmak ve bir karar vermek bir saat... Myom ilaçla yok edilemiyor maalesef ama kanama belirtileri azaltılabiliyor, adetler düzene sokulabiliyor. Fakat gerçek tedavisi cerrahi. Yani myomun veya myomla birlikte rahimin alınması. Myomlarda cerrahi tedaviyi planlarken hastanın yaşına, daha önce çocuk sahibi olup olmadığına, bundan sonra çocuk isteyip istemediğine, menopoza ne kadar yakın olduğuna bakılır ve sonra birlikte karar verilir.
40 yaşın altında, çocuk isteyen hastalarda myomu alıp rahimi korumak amaçlanıyor. Buradaki handikap şu: sadece myomu alınan kadınların yüzde 40-50'sinde 5 yıl içinde ikinci kez myom olma ihtimali yüksek. O yüzden hasta bazen 38-40 yaşında da olsa, "Zaten 3 çocuğum var rahim alınsın. Bir daha aynı riski yaşamak istemiyorum" diyebiliyor. Hasta menopoz yaşına yaklaşmışsa, çocuk sayısını tamamlamışsa, 40 yaşını geçmişse kanamalar durduralamıyorsa, mutlaka rahimle birlikte myomun alınması öneriliyor. Ama hiç çocuk sahibi olmamış kadınlara da sadece myomu alıp rahimi korumak tercih edilmelidir.
-Myomun alınması doğurganlığı olumsuz etkiler mi?
Cerrahi yaklaşımda her zaman tercih edilen, kadının doğum sayısını tamamlamasıdır. Sadece myomu alınan vakalarda myom rahimin iç dokusu içinde ise, vajinal yoldan alınması şansı vardır ve bu durum hastayı çok fazla etkilemez. Rahimin dış tabakasında olan myomlar kas tabakasını hemen hemen hiç etkilemediği için yine bir risk oluşturmuyor. Ama orta tabakadaki kasın içindeki myomlar alındığı zaman, kas dokusunda büyük bir zedelenme oluşturuyor ve dikişlerle kapatılıyor ameliyat sırasında. Bu da gebelik oluştuğunda o bölgeden düşük riskini artırıyor. Myom ameliyatı geçiren kadınların gebeliği diğer gebeliklere göre tabii ki daha riskli oluyor.
-Bebek sahibi olmak isteyen kadında myom saptandığında, myomin doğumdan sonra alınması tercih edilebilir mi?
Kesinlikle önerilebilecek bir şey bu. Myom rahimde iken de gebelik sırasında yine düşük riski var, erken doğum riski, kanama riski olabiliyor ama buna rağmen myomun alınması rahmi riske sokacak bir ameliyat ise önce gebelik önerilen hastalar var. Hasta, gebeliği yatarak, ilaç kullanarak, doktor kontrolünde tamamlayıp sağlıklı çocuğu eline aldıktan takriben 6 ay, bir yıl sonra ameliyat düşünebilir.
-Doğumda myom alınabilir mi?
Yüzde 99 dokunulmamalı. Hamilelik sırasında rahmin normalde 7-8 santim olan boyunu 40-50 santime ulaşıyor ve kan dolaşımı da ileri derecede artmış oluyor rahmin. Myomun da damarlanması aşırı derecede artmış olduğu için., myomun sezaryen sırasında alınması, durumu aşırı kanlı bir ameliyat haline geliyor. Onun için sezaryen sırasında myoma dokunulmaz. Sadece saplı myomlar istisnadır.
Bu myomlar sapından bağlanıp çıkarılabiliyorsa çıkarılır.
Normalde myom ameliyatı için rahim ve myomun eski boyutuna dönmesi ve doğumun üzerinder takriben 6 ay, bir yıl geçmesi beklenir.
Acil ameliyat gerektiren durumlar:;
* Aşırı kanamaya yol açıyorsa
* Aşırı ağrı yapıyorsa
* Aşırı bası belirtisi varsa
* Hastanın hayat konforunu bozuyorsa
ameliyat kararı daha çabuk alınır.
Myomun büyüklüğü da önemli bir kriterdir. Riskli hastalarda üç ayda bir, daha az riskli olanlarda 6 ayda bir, en az riskli olan menopozdaki hastalarda yılda bir ultrason takibi yapılır. Ultrasonda myomun büyüklüğüne bakılır ve kaydedilir. Diyelim 2 santimlik bir myom yakın aralıklarla iki katı boyuta ulaştı. Burada myomun kanserleşme riski dahil bir problem olduğu düşünülür ve ameliyat önerilir.
Rahimin tepesindeki myomlarda 10 santim, rahim ağzındaki myomlarda da 5 santim ameliyat kriteridir. Örneğin hastada rahmin tepesinde 6 santimlik bir myom var, hiç belirtisi yok ve yaşı 42... Menopoz yaşı yaklaşmış olduğu için hastaya "Sizi takip edelim. Myom 10 santime ulaşırsa ameliyata alırız. Büyümezse birkaç yıl içinde menopozdan sonra myomunuz büyük olasılıkla büyümeyecek hatta küçülecektir." Biz kadınlarda östrojen hormonu myom olasılığını artırıyor. menopozla birlikte östrojen hormonu etkisi ortadan kalktığı için myom büyümüyor.
GEBELİK BİR YIL SONRA
-Myom ameliyatları hakkında bilgi verir misiniz?
Bu ameliyatları, sadece myomun alındığı veya myomla birlikte rahmin alındığı ameliyatlar olarak ikiye ayırabiliriz.
Her iki ameliyattan sonra yaklaşık 40 günlük bir nekahet dönemi var. Hasta 40 günü evinde istirahatli geçirmeli ve üç ay ağır kaldırmamalı. Myomu alınmış hasta gebelik düşünüyorsa, rahimde dikiş yerleri iyice kapansın diye bir yıl hamile kalınmasını önermiyoruz. Ameliyattan bir yıl sonra gebelik planlanabilir.
RAHİM ALINIRSA...
-Ameliyatla şikayetler tamamen ortadan kalkıyor mu?
Sadece myomu alınan hastalarda maalesef tam düzelme söz konusu değil. Özellikle kas dokusu içinde başka küçük myomlar da varsa... o yüzden şikayetler devam edebilir, bir süre sonra yikayetler tekrar başlayabilir. Myomun alınması kökten çözüm değildir. Mutlaka bası belirtileri veya kanama ve ağrı belirtileri yeniden ortaya çıkabilir ve yeniden ameliyat gerektirebilir. Ama rahmi tümden alınan hastalarda kanama zaten hiç olmayacaktır. Ağrı belirtileri de tamamen ortadan kalkacaktır.