Evlendiniz, vaktinin geldiğine karar verdiniz ve bir bebeğiniz olsun istediniz... Her şey dilediğiniz gibi gelişirse ne ala.. Ama zaman geçmesine rağmen gebelik elde edemiyorsunuz ve kafanızda soru işaretleri oluşmaya başladı bile: "Sorun ne? Problem bende mi? Eşimde mi? Çözümü var mı? Kime başvuracağız? Neler yaşayacağız? Bizi nasıl bir süreç bekliyor?..." Özel Deniz Hastanesi'nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Burcu Ungan, bebek sahibi olmak isteyen çitler için uygulanan ve yumurtlama takibinden tüp bebek yöntemine kadar geniş bir alana yayılan tedaviler hakkında bilgi verirken, soruna nasıl yaklaşmamız gerektiği konusunda da önemli ipuçları paylaşıyor.
-İnfertilite (kısırlık) nedir?
Gebelikten korunmaksızın, bir yıl süreyle düzenli bir cinsel ilişkiye rağmen gebe kalamama durumunda, infertilite-kısırlıktan söz edilir. Kısırlığın görülme sıklığı toplumda yaklaşık yüzde 15 civarındadır.
-Bir yıldan daha erken araştırma ve tedavi gerektiren durumlar nelerdir?
Kadın yaşının 35 ve üzerinde olması, adet miktarının az olması ya da hiç olmaması, bilinen veya şüpheli rahim, yumurta kanalları ve yumurtalık hastalıklarının olması gibi durumlarda bir yılı beklememek gerekir.
ÇİFTİN ORTAK PROBLEMİ
-Bebek sahibi olmak isteyen çiftin ilk değerlendirilmesinde neler yapılır?İnfertil çiftin değerlendirilmesinde hedef, öncelikle infertilite nedeni veya nedenlerinin ortaya konmasıdır. Bunun için yapılacak araştırma yöntemleri; çiftin ayrıntılı öyküsünün alınması, fizik muayene ve infertilitiye neden olan temel faktörlerin araştırılmasıdır.
Başlangıç değerlendirilmesinin eşlerin her ikisi ile yapılması önemlidir. İnfertilitenin çiftin ortak problemi olduğunun vurgulanması ve nedenlerin eşlerce daha iyi anlaşılabilmesi için uygun ortamı sağlamak gerekir. Görüşmede çiftlerin dikkatle dinlenmesi, infertilitenin tanımlanması ve tanıda kullanılacak test ve uygulamaların anlatılması, planlanan işlemlerin, tedavi alternatiflerinin ve sonuçlarının tartışılması gibi detaylı ve sıralı bir yol izlenmelidir.
-İnfertiliteye (kısırlığa) neden olan faktörler nelerdir?
Çocuk sahibi olamayan ailelerin üçte birinde erkekte sorun varken, üçte birinde kadında sorun saptanmaktadır. Geri kalan üçte birlik grupta ise eşlerin her ikisinde de problemler mevcuttur. Ancak yapılan basit testler ile infertil çiftlerin yaklaşık yüzde 15'inde kesin neden saptanamamaktadır ve bu durum "açıklanamayan kısırlık" olarak adlandırılmaktadır. Öncelikle iş yaşamı nedeniyle kadınlar hamile kalma yaşlarını geciktiriyorlar. Doğurganlık 25-27'li yaşlarda maksimum seviyede olur. Kadın özellikle 30'lu yaşların ikinci yarısında ise doğurganlık hızla inişe geçmektedir. Biyolojik saat ilerledikçe kadının gebe kalma şansı giderek azalır. Bu durum yumurtalık rezervinin azalması ile paraleldir.
-Kadında infertiliteye yol açan nedenler nelerdir?
Kadında infertiliteye neden olan diğer olaylar; yumurta kanallarının (fallop tüplerinin) tıkalı olması, rahim (uterus) ve kanalların (fallop tüplerinin) doğumsal anormallikleri, iyi huylu rahim urları (myomlar), uterus içi yapışıklıklar (uterin sineşiler) olarak sayılabilir.
ERKEĞE SPERM ANALİZİ
-Kadın infertilitesine yol açan nedenlerin araştırılmasında hangi tetkikler kullanılıyor?
Over kapasitesini değerlendirmek için kan hormon tetkikleri, rahim (uterus) ve yumurta kanallarının (fallop tüplerinin) değerlendirilmesinde ultrasonografi, histerosalpingografi ve gerekli durumlarda histeroskopi ve laparoskopi yapılmaktadır.
-Erkekte infertiliteye yol açan nedenler nelerdir ?
Erkeğe ait en yaygın kısırlık nedenleri, semende sperm sayısında azlık ve hareketlerinde yavaşlık veya sperm hücresinin görülememesidir. Bazen de sperm hücrelerinde şekil bozukluğu vardır ya da bu spermler yumurtaya ulaşmadan ölmektedirler.
-Erkek infertilitesine yol açan nedenlerin araştırılmasında hangi tetkikler kullanılıyor?
Erkeklere de sperm analizi, kruger testi ve ultrasonografi yapılmaktadır.
Yumurtlama takibi ile doğru zamanı yakalayın
-Kısırlıkla ilgili hiçbir problemi olmamasına rağmen çocuk sahibi olmak isteyen çiftlere son bir yol olarak önerilen aşılama ve tüp bebek tedavileri öncesinde uygulanabilen doğal yöntemler nelerdir?
Gebelik elde etmek birçok faktöre bağlıdır. Esas önemli olan doğru zamanlama ve yeterli sayıda cinsel ilişkidir. Zamanlamada bahsedilen, yumurtlama olduktan sonra spermin bu yumurtayı yakalayarak döllenmenin sağlanmasıdır, ancak her kadının yumurtlama dönemi farklılık gösterebilir. Bu nedenle doğru zamanlama konusunda çiftlere yardımcı olabilecek çok faydalı ürünler artık ülkemizde bulunmaktadır. Kısırlık şikayeti ile başvuran hastalara, eğer yapılan muayene ve tahliller sonucu bir neden saptanamıyorsa ve hastanın yaşıyla ilgili de bir sıkıntı yoksa, doğal yollardan gebe kalabilmeleri için öncellikle yumurtlama takibi yapılarak cinsel ilişkinin zamanlanmasında yardımcı olunur ve bu şekilde gebe kalabilme şansı artırılmaya çalışılır.
Öncelikle doğal yollar denenmeli
-Çocuk sahibi olmak isteyen, ama bu konuda sorunlar yaşayan çiftlere neler öneririsiniz?
Tıpta son zamanlarda infertilite üzerine çok hızlı gelişmeler kaydedildi. Öncelikli amaç, her zaman çiftlerin doğal yollarla bebek sahibi olmalarını sağlamaktır. İleri tedavi yöntemlerine geçmeden önce mutlaka doğal yolların denenmesini, eğer bunda başarı sağlanamazsa ilaç tedavisi ve diğer yardımcı üreme tedavilerine başvurulmasını öneririm.
Haftada üç ilişki
-Cinsel ilişkinin sıklığı ve zamanı gebelik olasılığını nasıl etkiler?
Cinsel ilişki sıklığı da çiftin bebek sahibi olmasında önemli bir faktördür. Önemli olan ilişki sayısının az ya da çokluğu değil, yeterliliğidir. Bunun için optimum sayı haftada 3 ilişkidir. Cinsel ilişki sıklığının yanı sıra ilişkinin zamanlaması da önemlidir. Yumurtlamanın olduğu günlerde girilecek olan ilişki, gebelik olasılığını artıracaktır.