Gıda fiyatlarının son yıllarda hızla yükselmesinin ardında gerek ekonomik gerek siyasi gerekse doğa koşullarıyla ilgili bir dizi neden yatıyor. Arz ve talep cephesinde bu denli çabuk değişim yaşanan başka sektör yoktur herhalde. Bir taraftan dünya nüfusu hız kesmeden yükseliyor, diğer taraftan gıda üretimi için gerekli alanlar ve mevcut alanların verimliliği düşüyor.
Tüm bu olumsuz faktörler yetmiyormuş gibi, küresel krizden çıkış sürecinde uygulanan politikalar da, tarım kesimindeki dengelerin değişmesine neden oldu. Başta hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerce başlanan ve sonrasında gelişmiş ülkelerce sürdürülen gevşek para politikaları küresel likidite seviyesini yukarıya çekti. Bir süre mali piyasalardan nasiplenen, varlık balonu oluştuktan sonra gıda ve emtia kapısına giden küresel likidite de "gıda ve emtiaların" fiyatlarının yükselmesinde önemli rol oynadı. Spekülatörlerin atağına uğrayan gıda fiyatları son yılların zirvesine ulaştı.
AÇ NÜFUS ARTIYOR
Hatırlayacağınız gibi Şubat ayında Gıda ve Tarım Organizasyonu (Food and Agriculture Organization- FAO) iç karartan veriler açıklamıştı. FAO'ya göre, gıda fiyatları endeksi Şubat ayında yüzde 2.2 artışla 236 puan değerine ulaştı. Özellikle, hububat, yağlı tohum, süt ürünleri, et ve şeker fiyatlarının aylık değişimleri dikkat çekici boyutta. Gıda endeksi ilk açıklandığı 1990 yılından bu yana en fazla gıda krizinin yaşandığı 2008 yılı Haziran ayında artış göstermişti ki oda 224.1 puana idi. Düşünün son zirvesinden şu an ulaştığı noktayı...
FAO'nun daha da çarpıcı çalışması var açılık faktörünü ön plana çıkardığı. Dünyada aç sayısı 1 milyar civarında. Bunun beşte biri Afrika kıtasında yaşamaya çalışanlardan oluşuyor. Yaklaşık üçte biri ise malumunuz dünya nüfusunun yüzde 40'ına sahip Çin ve Hindistan'a ait. Bu iki ülkedeki aç insan sayısı tam olarak 357 milyon.
Gelecekle ilgili yapılan projeksiyonlar ise vahim boyutta. Hızla artan dünya nüfusuna yeterli gıda yetiştirilmesi için, hem gerçekçi tarım politikaları izlenmesi hem de hacim olarak üretimin hızlandırılması gerekiyor. Tahminler dünya nüfusunun 2050 yılında 9 milyara ulaşması yönünde. Bugün 6 milyar olduğumuzu kabul edersek, artış oranı yüzde 50 olacak anlamına geliyor. Ancak, çalışmalara göre, yüzde 50'lik nüfus artışı için gıda ürünlerinin yüzde 70 yükseltilmesi gerekiyor.
TÜİK VERİLERİ
Türkiye için de geçerli olan sorunun hangi boyutlarda olduğu, TÜİK tarafından açıklanan verilerle ortaya çıkıyor. TÜİK'in "2010 Bitkisel Üretim Kesin Sonuçları" çalışmasına göre Türkiye genelinde geçen yıl bir önceki yıla kıyasla birçok sebze ve meyve aynı zamanda tahıl ürünlerinin üretim seviyesinde azalma oldu. Örneğin, tahıl üretimi 2010 yılında yüzde 2.5, sebze üretimi yüzde 2.9 ve meyve yüzde 0.1 geriledi ne yazık ki...
Geçenlerde ABD Tarım Bakanı Tom Vilsack ülkelerinin tarım politikalarından bahsetti medyaya. Bakan'ın açıklamasına göre ABD'nin izleyeceği tarım politikasının sacayakları, biyoteknoloji kullanılması, damla sulama, çoklu tarım ve koruyucu toprak işleme faktörlerinden oluşuyor. Avrupa ülkeleri de tarımı ekonomik ajandalarının üst sıralarına aldı. Somut tarım politikalarını uygulayabilmek için bütçelerinden önemli paylar ayırmaya başladılar.
Gelişmiş ülkeler somut adım atarken bizler ne yapıyoruz?
Nedendir bilinmez tarım için uygun coğrafi ve demografik özellikle sahip ülkeler bu avantajlarını kullanmak yerine bir nevi ikame modeli ile sanayileşmeyi ön plana çıkarıyor. Gelişmiş ve sanayide önemli yol almış ülkeler tarıma önem verirken, bizim gibi gelişmekte olan ülkeler "tarım yerine sanayileşme" politikaları izlemeye çalışıyor. Bu yüzden bütçelerine gerekli payı bile koyamıyorlar.
Sözün özü; yakında altın gibi kıymetli madenler sınıfına dahil edilecek olan gıda ürünleri için etkin tarım politikaları izlenmesi gerekiyor.