2011 yılı enflasyon açısından iyi bir yıl olmadı ne yazık ki. Yıllık bazda her iki enflasyon göstergesi de yılı iki hanede kapattı. TÜFE yüzde 10.43, ÜFE ise yüzde 13.33 gibi yüksek seviyelere ulaştılar. Aslında, ortaya çıkan rakamların çok da sürpriz olmadığını söyleyebiliriz. Merkez Bankası son aylarda yaptığı toplantılarda bu gerçeğin altını çiziyor, birkaç ay enflasyon yüksek seyredecek, kaygı duymuyoruz, çünkü yeni yılın ilk çeyreğinden itibaren hedeflerimizle uyumlu patikaya oturacak vurgusu yapıyordu.
Enflasyonla ilgili yazımlarımızda, enflasyonun hayat pahalılığı gerçeğini boyutunu, iktisadi olgu yaklaşımıyla kısmen kamufle etmeye çalışıyorduk siz okurlarımızdan gelen tepkilere rağmen. Nedeni de, enflasyon karşısında Merkez Bankası'nın izleyeceği para politikalarının rotasını tahmin etmek, fazla bir değişikliğe gitmeyeceği gerçeğinin altını çizmek idi. Ancak son aylarda yeniden ortaya çıkan enflasyonun savunulacak hiçbir boyutu kalmadı. Hem hayat pahalılığı ile cepteki paranın aşınmasına neden oluyor, hem de iktisadi olgu olarak Merkez Bankası'nın para politikaları uygulamasında köşeye sıkışmasına neden oluyor.
ENFLASYON İKİ HANEDE
TÜİK'in açıkladığı son verileri analiz edelim, bu sonuçlar karşısında Merkez Bankası'nın tavrını tahmin etmeye çalışalım...
Talep enflasyonu göstergesi TÜFE Aralık ayında yüzde 0.58 puan yükselmiş. Nihai tüketim ürünlerinden oluşturulan sepette en fazla artış gıda ve alkolsüz içeceklerde olmuş; artış oranı yüzde 1.97. TÜFE'nin kurtarıcısı ise yüzde 2.17 düşüş ile giyim ve ayakkabı olmuş. Tabi, mevsimsel faktörü de göz ardı etmeyeyim, tam ucuzlukların başladığı ay Aralık.
Maliyet enflasyonunun göstergesi ÜFE de Aralık ayı artış oranı yüzde 1 olmuş. Alt gruplara göre değerlendirirsek, tarım sektöründeki fiyat artışı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 10.54, sanayi sektöründe yüzde 13.94 düzeyinde yükseliş söz konusu. Yani, üreticilerin, 2011 yılında üretim maliyetleri yüzde 13'ün üzerinde artış göstermiş. Kur etkisi kendisini ciddi şekilde hissettirmeye başlamış açıkçası.
Gelelim Merkez Bankası'nın bu artış karşısında ne yapacağına...
Merkez Bankası'nın para politikaları uygulamasında itibar ettiği enflasyon göstergeleri Özel Kapsamlı TÜFE H ve I grupları. Daha açık bir ifadeyle, TÜFE sepetinden alkollü alkolsüz içkilerden tutun, gıda, tütün ve altın dahil ne var ne yok çıkartıp kalanlardan oluşan sepetteki fiyat artışlarına özel kapsamlı TÜFE tanımlaması yapıyor. H grubundaki yıllık artış yüzde 8.54, I grubundaki ise yüzde 8.12 seviyesinde.
KUR ETKİSİ
Merkez Bankası enflasyonun işlenmemiş gıdadaki baz etkisi, vergi ayarlamaları ve kur etkilerinden kaynaklandığını düşündüğünden enflasyondaki tırmanışın kalıcı olmadığını bir süre sonra aşağı doğru geleceğini bekliyor. Ama, beklerken de önlemlerini almaya çalışıyor. Bir taraftan, kısa vadeli faiz oranı ile sıkılaştırma yapıyor, diğer taraftan kurlara müdahale yaparak ithal girdilerin maliyetlerinin daha da artmasına engel olmaya çalışıyor. Zaten, kurlara müdahale yaptığında gerekçesini her defasında enflasyon hedeflerini tehlikeye sokmasına dayandırıyor.
Kritik sorumuz; ya Merkez Bankası kurları baskılayamaz, dolar biraz daha yükselirse, enflasyon başını alıp gitmez mi? Kuşkusuz, doların önlenemez artışı enflasyonu tehlikeye sokacaktır. İthalatımızın büyük kısmının dolar ile olması, aksine ihracat gelirlerimizin de euro ile elde edilmesi işleri biraz daha zora sokuyor. Umarız, dolar atağı durur ve eli kolu bağlı Merkez Bankası kısmen rahatlar.
Hayat pahalılığı açısından değerlendirdiğimizde, enflasyon rakamının gerçeği kesinlikle yansıtmadığını görüyoruz. Temel gıdalardaki artış, yani mutfak enflasyonu yüzde 20'lerin oldukça üzerinde. Maaş artışları TÜİK'in açıkladığı oranda. Birbiriyle uyuyor mu? Hayır uymuyor. Alım gücü düşüyor. İşte bu yüzden, ceplerindeki parası eriyen vatandaşların ne güzel enflasyon düştü eskiden yüksekti yaklaşımlarını bir türlü anlayamıyorum. Rakamların büyüsü ile yapılan hipnotizma olmasın sakın?...