Türkiye ekonomisinin yumuşak karnı olan cari açık Merkez Bankası'nın ayağını frenden çekmesiyle yeniden yükselme eğilimi göstermeye başladı. Yılın ilk ayına ait ödemeler dengesi verilerine göre cari açık beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Aralık ayında 4.66 milyar dolar seviyesinde gelen cari açık izleyen ayda yaklaşık yüzde 25 yükselerek 5.63 milyar dolara ulaştı. Ancak, geçen yılın aynı döneminde göre çok az da olsa bir gerileme söz konusu olmuş. Bu arada, Aralık ayında yıllıklaştırılmış bazda geçen yılın 48.9 milyar dolar cari açığını, Merkez Bankası 46.9 milyar dolara revize etti.
Derecelendirme şirketlerinin not artırımında ön koşul olarak öne sürdükleri bu hassas konudaki bozulma, borsa aktörlerinin pek umurunda olmadı. Neden göz ardı ediyorlar, neden fiyatlamalara dahil etmediler sorularının yanıtlarını verelim. Ama öncesinde ödemeler dengesinde dikkat çeken diğer maddelere de kısaca bir göz atalım...
Cari açığa neden olan dış ticaret açığı 5.,881 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiş Ocak ayında. Cari açığın dış ticaret açığının altında gelmesini ise hizmetler kaleminde yer alan turizm gelirleri sağlıyor. Geçen yıl 23 milyar dolar gelir elde edilen turizm bu yıla da iyi başladı. Ocak ayı performansı 795 milyon dolar. Düşük demeyin, geçen yılın Ocak ayında 716 milyon dolar idi turizm geliri. Hem Ocak ayının sezon dışı olması hem de deniz, kum güneş turizminin, kültür, spor ve sağlık gibi diğer turizm alanlarına yayılamamış olması yaz dışında yılın diğer aylarındaki turizm gelirlerinin aylık ortalamanın altında kalmasına neden oluyor. Hizmet ticaretinin mali ve ticari alt kalemlerinde alışageldiğimiz şekilde alınan hizmetler verilen hizmetleri aşıyor.
Tahvile ilgi
Cari açığın finansmanın sağlandığı sermaye hareketlerinde menkul kıymet türüne göre inişli çıkışlı akımlar gözleniyor. Hisse senetleri için gelen yabancı sermaye geçen aya göre 321 milyon dolar azalmış. Buna karşın tahvil alımında yabancı sermayenin risk iştahı kabarmış, Ocak ayında 464 milyon dolarlık devlet iç borçlanma araçlarına talep yapmışlar. Yeri gelmişken küçük bir not düşelim. Tasarruf sahiplerinin, gerek yabancı gerekse yerli olsun, tahvil alım kararlarının altında yatan temel neden faiz oranlarının düşeceği öngörüsüdür. Daha açık bir ifadeyle, bir yatırımcı tahvilden kazanca faiz oranlarında gerileme olduğunda ulaşabilir.
Hata olmamış
Son olarak ödemeler dengesinin dengeleyici kalemlerine değinelim... Resmi rezervde 3.7 milyar dolar artış olmuş. İki nedeni var artışın... Birincisi, bankaların kendilerine tanınan rezerv opsiyonlarını kullanmaları, ikincisi ise cari açıktan fazla yabancı sermaye akımının gerçekleşmesi. 2008 küresel krizinin teğet geçmesini sağlayan net hat ve noksan kalemi 142 milyon dolar düzeyine inmiş. Bir önceki yılın eş döneminde bu kalem 2.232 milyar dolar imiş.
Gelelim cari açıktaki bozulmanın borsa aktörlerince umursanmamasına...
Aslında neden umursamaları gerekir sorusunun yanıtını verelim. Fitch geçen yıl Türkiye'nin notunu yatırım yapılabilir nota yükselttiğinde şu ilginç açıklamayı da unutmamıştı: Cari açığınızın yapısal olarak düşmemesine rağmen notunuzu yukarı doğru revize ediyorum. Diğer iki derecelendirme kuruluşları ise bu riske girmemeyi ve gerçek anlamda cari açığın düşmesini görmek istediklerini vurguladılar. Dolayısıyla, cari açık böyle devam ederse ikinci bir not artırımı başka bir bahara kalacağı gibi, Fitch'den not indirimi yapmasa da görünümü negatife çeviren aksiyon alması beklenebilir. O zaman yeni yabancı sermaye girişini unutmalıyız. Borsa yatırımcısı, Türkiye'de piyasaları etkileyecek malzemenin ilk yarıyıl itibarıyla kalmadığının ve borsanın yönünü bu süre zarfında dışsal gelişmelerin belirleyeceğinin bilincinde.
Sözün özü, bir süre daha içeriden öte gözlerimiz dışarıda olacak.