Büyüme hızının düşük seviyelerde kalması doğal olarak işsizlik oranının yükselmesine neden oluyor. Türkiye ekonomisinin büyüme potansiyeli olan yüzde 5-5.5 oranlarının altında kalan her büyüme verisi önümüzdeki kalan aylarda da işsizlik üzerinde baskı kurmaya devam edecek. İşte bu yüzden hükümet ile Merkez Bankası arasında faiz tartışmaları alevleniyor.
25 Eylül Merkez Bankası toplantısı öncesinde daha da hareketlenecek bu tartışmayı yazımızın sonlarına bırakıp öncelikle son açıklanan işgücü verilerini değerlendirelim...
- Haziran ayında mevsim etkisi arındırıldıktan sonra işsizlik yüzde 9.9'a yükselmiş. 2013 yılının aynı döneminde işsizlik oranı yüzde 8.9 düzeyinde imiş. Tam 1 puanlık artışta işgücüne katılım oranından öte büyüme hızındaki belirgin düşüşün etkili olduğu açıkça görülüyor.
GENÇ İŞSİZLER!
-Kaygı verici rakamlar genç istihdamda gözümüze çarpıyor. 15-24 yaş aralığındaki genç nüfusta işsizlik oranı mevsimsel etkilerden arındırıldıktan sonra yüzde 16.7'den yüzde 18.1'e çıkmış. Neredeyse 5 gençten birisi işsiz. 4. sınıf öğrencilerimiz yılın başında mezuniyet heyecanı yaşamaya başlarlardı, ancak son yıllarda heyecan yerini kaygıya bıraktı. Yüzler gülmüyor...
- Tarım dışı işsizlik oranı da bir önceki yılın eş dönemine göre belirgin bir şekilde yükselmiş. Yüzde 10.8 olan oran yüzde 12'ye çıkmış.
- Pozitif yönde algılayabileceğimiz sadece 1 rakam var o da sosyal güvenlikten mahrum çalışanların oranının yüzde 36.4'e inmesi.
Öne çıkan rakamlar Türkiye emek piyasasının durumunu açıklıyor. Aslında bu durumu sadece işsizlik verileri değil istihdam edilenlerin cephesindeki kronikleşen gelişmeler de açıklıyor. Netleştirmek için özellikle üzerinde durduğum bazı konuları bir kez daha hatırlayalım...
- İstihdam edilenlerin üçte biri asgari ücretle yetinmek zorunda kalıyorlar. Bunda birde sosyal güvenlikten mahrum çalışan yüzde 36.4'ü de dahil ettiğimizde şu sonuç çıkıyor karşımıza "İstihdam edilenlerin çoğunluğu asgari ücrete talim ediyor." Yani istihdam sağlandı, bu kişiler sorunsuzlar kısmına geçti diye baktığımızda sadece kendimizi kandırıyoruz. Çünkü insani yaşam koşullarını sağlamayan ücretle çalışmaları emek piyasasındaki gerçek düzelmeyi yansıtmıyor. Aynı zamanda, bunlarında bir kısmının taşeron sistemine tabi çalıştığı gerçeğini göz önünde bulundurduğumuzda her yıl giriş çıkış yaptırılarak kıdem tazminatı, yıllık izin süresi gibi bazı özlük haklarının tırpanlandığını da biliyoruz.
BASKI ARTABİLİR!
Gerileyen büyüme hızının üzerine bir de yükselen işsizlik rakamı binince Merkez Bankası önümüzdeki hafta yapacağı toplantıda uzun süredir devam ettiği "sıkı duruşunu" tartışabilir, faiz indirimi için kendine marj açmaya çalışabilir. Cari açığın 11 ayın en düşük seviyesine inmiş olması, tüketici kredileri artış hacminin genelde yüzde 15'in altında seyretmesi ve çarşamba FED'in piyasaları rahatlatacak ve dolayısıyla yabancı sermaye akımlarında sorun olmayacak iyi haberleri Merkez Bankası'na 25, çok iyimser olursak 50 baz puan hareket alanı yaratabilir. Ama "fiyat istikrarı" temel görevini göz önünde bulundurup sadece enflasyonu kriter olarak değerlendirirse faiz indirimi gelmez. Bekleyip göreceğiz...