Son yazımızda esnaf sanatkarlara kredi ve kefalet kooperatifleri üzerinden sağlanan düşük faizli kredilere değinmiştik. Bu yazımızda da üyelerimize sağlanan kredi, teşvik ve finans imkanlarının iyileştirilmesine ilişkin önerilerimize yer vermek istiyorum.
1- Bankalarla işbirlikleri geliştirilmeli, kredi faizlerinde, komisyon, dosya masraflarında indirime gidilmeli, ödemelere ek taksit ve öteleme esnekliği sağlanmalıdır: Esnaf sanatkarların kullanılan toplam kredilerdeki oranı % 1.5 gibi oldukça düşük bir seviyededir. Özellikle özel bankacılık sistemi esnaf sanatkarların kredi gereksinimlerini gidermeye yönelik kampanyalar geliştirmektedir. Ancak söz konusu finansman seçenekleri yeterince faiz oranı indirimi sağlamamaktadır. Ayrıca kredi başvurularında dosya ve komisyon masrafı adı altında ek maliyet talep edilmektedir. Esnafın kredi olanaklarına erişimlerinde yaşadıkları sıkıntı da işte bu yüksek faiz oranları ve yüksek kredi masraflarından kaynaklanmaktadır. Faiz indirimi ve masrafsız kredi seçenekleri, taksit artırımı ve öteleme olanakları da sağlayacak şekilde ele alınmalıdır.
2- Kredi borcu olan esnafın borçlarının yeniden yapılandırılması için aktif bir sistem geliştirilmelidir: Herhangi bir bankaya, finansal kuruma veya şahsa borcu olan bir esnaf borç ödemelerinde sıkıntıya düştüğü takdirde genellikle borcunu başka bir banka veya finansal kurumdan kredi edinerek kapatmaya çalışmaktadır. Bu durum bir süre sonra üyelerimizin borç ilişkilerini daha karmaşık hale getirmektedir. Bu durumda borcu da artan esnafın borçlarının yeniden yapılandırılması, taksitlendirilmesi ve ötelenmesi önem kazanmaktadır.
3- BDDK ve TBB gibi bankacılık sisteminin üst kuruluşları, esnaf kurumlarıyla aktif çalışmalıdır. Bankaların üst kuruluşları olarak BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) ile TBB (Türkiye Bankalar Birliği) ön plana çıkmaktadır. Bankalardaki uygulamalarda ve yeni düzenlemelerde esnaf sanatkarların mağdur olmamaları için, kesimi temsil eden kurumlarla bu kuruluşların temsilcileri işbirliği içinde çalışmalıdır.
4- Mikro Kredi ve Mikro Finans Mekanizması geliştirilmeli ve yaygınlaştırılmalıdır. Klasik bankacılık sisteminden kredi temin edemeyenlere yönelik geliştirilen mikro kredi sistemlerinin ülkemizde yeterince yaygın olmaması büyük bir eksikliktir. Esnaf sanatkarların finanse edilmesi yönünde en iyi uygulama örneklerinden olan mikro kredi sisteminin yaygınlaştırılması, uzun vadede ekonomik ve sosyal kalkınmanın sağlanmasına da katkı koyacaktır.
5-Esnafın Dünya Bankası ve Avrupa Yatırım Bankası gibi uluslararası fonlardan yararlanma düzeyi arttırılmalıdır.
6- Bankalarda yer alan KOBİ ve esnaf sanatkarlar birimleri geliştirilmeli ve kurumsallaştırılmalıdır. Bankalarda her ne kadar KOBİ Bankacılığı, İşletme Bankacılığı ve Ticari Bankacılık gibi birim ayrımları olsa da, esnaf kesiminin doğru tanımlanamamasından dolayı üyelerimize yeterince katkı verilememektedir. Bu nedenle mikro KOBİ (küçük esnaf ve sanatkar) bankacılığı gibi bir ayrıma gidilmelidir. Bu tarzda birimlerin oluşturulması, üyelerimizin finansman olanaklarından daha iyi yararlanmalarını sağlayacaktır.
7- Yeni işyeri açanlara yönelik finansman destekleri artırılmalıdır: Krediye en fazla gereksinim duyan üyelerimiz genellikle yeni işyeri açan ve kira gibi masrafları olan esnaf sanatkarlardır. Zira yeni işyeri açmak isteyen esnaf adayları girişim sermayesine gereksinim duymaktadırlar. Ayrıca işyeri sahipleri de kira ödemek yerine, kira öder gibi aylık taksit ödemeli kredilerle işyeri sahibi olmak istemektedirler. Bu durumda işletme kredilerinin yanı sıra, işyeri edindirme kredileri üzerinde de önemle durulmalı ve bu tür krediler geliştirilmelidir.
8- Esnaf sanatkarlar için toplu alım sistemleri geliştirilmelidir: Bankaların ve finansal kurumların tedarikçi firmalara güvence vermeleri halinde üyelerimiz toplu alım gerçekleştirebilecek, bu şekilde de indirimli ve taksitli alım yapabileceklerdir.
9- Krizlere karşı risk yönetim sistemi uygulanmalı ve kriz dönemlerinde esnaf için koruyucu önlemler alınmalıdır. Çünkü yaşanan ekonomik kriz deneyimleri, krizlerden en çok küçük işyeri sahiplerinin etkilendiğini göstermiştir.
10- Yatırım teşvik sisteminden üyelerimiz de yararlanmalıdır. 19.06.2012 tarihli ve 28328 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmış olan "Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı ve Yatırım Teşvik Sistemi"nin esnaf sanatkarları kapsayıcı şekilde geliştirilmesi ve yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.
11- Esnafı büyük oranda mağdur eden karşılıksız çek ve protestolu senetler konusuna çözüm getirilmelidir. Yasal değişikliklerle karşılıksız çekte hapis cezasının kaldırılması, karşılıksız çeklerin büyük oranda artmasına sebep olmuştur. Bu durumdan en çok faaliyetlerini çek teminatı ile yürüten esnaf sanatkarlar mağdur olmuştur. Çek sistemlerine güvence getirilmeli, bu konudaki mevzuat yeniden düzenlenmelidir.
İESOB'nin çalışmaları
Bu noktada İESOB'nin esnaf sanatkarların kredi finans olanaklarının geliştirilmesine yönelik çalışmalarına da değinmek gerekmektedir.
İESOB bu doğrultuda Türkiye İş Bankası, Ziraat Bankası, Garanti Bankası, Halkbank, Akbank, Finansbank, Şekerbank ve Denizbank ile işbirliği çalışmaları gerçekleştirmiştir. Bankalarla imzalanan bu protokollerde amaç esnaf sanatkarımızın finansman alternatiflerini ve çeşitliliğini arttırmak, kesime en uygun faiz oranını sağlamaktır. Protokollerle bankaların normal uyguladığı faiz oranları üyelerimiz lehine düşürülmekte ayrıca bankalar arasında rekabet oluşturularak faiz oranlarının daha da düşmesi sağlanmaktadır. Üyelerimiz protokol imzalanan bankaların İzmir ili ve ilçelerindeki şubelerine gittiklerinde bankanın normal uyguladığı faiz oranına göre daha uygun faizlerle borçlanabilmektedirler.
Aynı şekilde, gayrinakdi krediler kapsamında teminat mektubu kullanması durumunda da daha düşük komisyon oranı uygulanmıştır. İzmir Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği, üyelerinin kredi-finans olanaklarının iyileştirilmesine yönelik çalışmalarına devam edecektir.