HERKES Güzel ve Çirkin hikayesini bilir: Gururlu bir prens, kötü bir büyü, bir gül, konuşan eşyalar ve sonunda sevgiyle bozulmuş bir lanet... Fakat bu masalın kökleri Disney'in renkli dünyasından çok daha derinlerde, 1500'lerin Avrupa saraylarında atılmış olabilir. Tarihçiler, canavar karakterinin aslında gerçek bir kişiden Petrus Gonsalvus'tan ilham aldığını düşünüyor. Bu adam, doğuştan tuhaf bir genetik rahatsızlıkla dünyaya geldi, kıllarla kaplıydı ve vahşi adam olarak tanınıyordu. Ancak o, kaderine boyun eğmek yerine bir beyefendiye dönüştü, hatta aşkı bile buldu. Yani evet, gerçek Güzel ve Çirkin hikayesinin bir zamanlar Avrupa saraylarında yaşanmış olma ihtimali oldukça yüksek. O, hipertrikoz adı verilen nadir bir genetik hastalığın taşıyıcısıydı. Bu durum, vücudunun neredeyse her yerinde uzun ve gür tüylerin çıkmasına neden oluyordu. O dönemde bilim bu tür durumları açıklayacak kadar ilerlememişti; bu yüzden insanlar Gonsalvus'a vahşi adam diyorlardı. Küçük yaşta yakalanıp demir bir kafese konuldu, egzotik bir yaratık olarak sergilenmeye başladı. 1547 yılında Fransa Kralı II. Henry'nin taç giyme törenine hediye olarak gönderildiğinde, kimse onun hayatının tarihe geçecek bir efsaneye dönüşeceğini tahmin etmiyordu.
DİĞERLERİNDEN FARKLIYDI
KRAL II. Henry, Petrus'u diğerlerinden farklı gördü. Onu bir ucube olarak değil, bir denek olarak değerlendirdi. Kralın amacı, vahşi bir adamın eğitilmesi halinde nasıl birine dönüşebileceğini görmekti. Petrus'a demir kafes yerine bir oda verdi, ona düzgün kıyafetler giydirdi ve eğitim almasını sağladı. Kısa sürede Latince, Fransızca ve İspanyolca öğrenen Gonsalvus, askeri stratejilerden edebiyata kadar geniş bir yelpazede bilgi sahibi oldu. Zamanla kraliyet sofrasına oturan, soylularla aynı seviyede konuşan bir beyefendiye dönüştü. Artık kimse onun vahşi olduğunu iddia edemiyordu, ama görünüşü hâlâ insanlar için büyüleyici bir gizemdi.
MERAK KONUSU OLDU
BİLİMSEL bir merakla, canavar bir kadınla evlenirse ne olacağını merak etti. Bunun için sarayda hizmet eden güzel bir genç kız olan Catherine'le Gonsalvus'u evlendirmeye karar verdi. İlginçtir ki çift, düğün günlerinde ilk kez birbirlerini gördü. Kraliçenin bu deneysel evliliği, masaldaki Güzel ve Çirkin'in ilk karşılaşmasına oldukça benziyordu. Fakat Catherine korkudan kaçmak yerine kocasını tanımaya çalıştı. Zamanla birbirlerine bağlandılar ve aralarında gerçek bir sevgi oluştu. Bu evlilikten yedi çocuk dünyaya geldi. Dört tanesi ise babalarının genetik rahatsızlığını taşıyordu. 1500'lerin aristokrasisi için tüylü bir aileye sahip olmak bir çeşit prestij göstergesiydi. Aile üyelerinin portreleri Lavinia Fontana gibi ünlü ressamlar tarafından defalarca resmedildi. Resimlerde tıpkı diğer soylular gibi zarif kıyafetler içinde poz verdiler, tek fark, yüzlerinin ve ellerinin tüylerle kaplı olmasıydı. Bilim insanları da onlarla ilgilenmeye başladı. Ünlü doğa tarihçisi Ulisse Aldrovandi, Petrus'un kızı Antoinetta'yı gözlemleyip eserlerinde onun çizimlerine yer verdi. Aile, Fransa'dan İtalya'ya, oradan da Parma Dükalığı'na uzanan bir hayat sürdü. Dük Ranuccio Farnese, bu sıra dışı aileyi himayesi altına aldı. Ne yazık ki çocukların bazıları, dönemin aristokratları arasında merak nesnesi olarak el değiştirdi. Yani adeta hediye edilen canlı koleksiyon parçalarına dönüştüler.
MASALIN İLHAMI
PETRUS Gonsalvus ve Catherine'in hikayesi, birkaç nesil sonra yazıya dökülen Güzel ve Çirkin masalına şaşırtıcı biçimde benziyor. Fransız yazar Gabrielle Suzanne Barbot de Villeneuve'ün 1740 tarihli hikayesi, büyük olasılıkla bu efsaneden ilham aldı. Hikayede prens bir büyü sonucu çirkin bir yaratığa dönüşürken, gerçekte Petrus doğuştan farklı görünüyordu. Fakat masaldaki gibi o da bir güzel tarafından gerçekten sevilmişti. Aradaki fark, hikayenin sihirden değil, gerçek bir insandan doğmuş olmasıydı. Canavar karakterinin sanatçılar tarafından tüylü olarak betimlenmesi, büyük olasılıkla Gonsalvus ailesinin resimlerinden etkilenmişti. Kısacası, peri masalındaki çirkinin görünüşünü belirleyen şey, Petrus'un portreleriydi. Bugün hâlâ dünyada yaklaşık 50 kişide rastlanan bu nadir hastalık, vücudun her yerinde olağandışı kıllanmayla kendini gösteriyor. Ambras sendromu olarak da bilinse de, aslında farklı bir tıbbi durum. Hipertrikoz, ne insanın kişiliğini değiştiriyor ne de onu bir yaratığa dönüştürüyor. Ama 1500'lerin Avrupa'sında, bilim ile batıl inanç arasındaki çizgi oldukça bulanıktı. Petrus'un farklı görünümü, onu yüzyıllar sonra bile konuşulan bir efsaneye dönüştürdü.
