Dünyada eşi benzeri olmayan Tire Salı pazarı çevre il ve ilçelerden gelen ziyaretçi ve pazarcı esnaflarıyla bölgede dev bir ekonomik canlılık yaratıyor. Nasıl anlatılır bilinmez ama bu pazar gerçekten başka pazarlara benzemiyor. Hatta 'Tire Salı pazarının dünyada eşi benzeri yok' diye söze başlasak inanın abartmış olmayız.
Dünyanın en tanınmış pazarları arasında gösterilen 'Damnoen Saduak Floating', 'Pike Place' ve 'Chandni Chowk pazarlarına rakip olacak kadar nitelikteki 'Tire Salı pazarı' yazılı ve görsel basında sıkça yer alarak artık dünya genelinde tanınıyor. AVM kültüründen uzak, yerel bazda her şeyin çok doğal ve samimi ortamlarda yaşandığı Tire Salı pazarında ne ararsanız var. Eğer, 'ben yorulmam gezerim diyorsanız' burada bakliyat, taze meyve ve sebzenin yanı sıra, iğne oyasından, konfeksiyona, ayakkabıdan, mutfak malzemelerine kadar ihtiyacınız olan her ürünü uygun fiyatlarla rahatça bulabilirsiniz. Geleneklerin asla unutulmadığı pazarda alışveriş urgancı esnafının yüzyıllar önce başlattığı pazar duası geleneği ile başlıyor. Yaklaşık 2 bini aşkın esnafın sergi açtığı Salı pazarı dört mevsim yerli ve yabancı turistlerin akınına uğruyor.
İKİ KÜLTÜRPARK BÜYÜKLÜĞÜNDE
Bir pazar yeri düşünün ki havadan görüntülendiğinde bile üç mahalle ve onlarca sokağı içine alan uçsuz bucaksız devasa bir alanı kaplıyor. Kıyaslamak için iki Kültürpark büyülüğünde diyebiliriz mesala. Ne olsa, Türkiye'nin en büyük açık hava pazarı olan Tire Salı pazarından bahsediyoruz. Urgancı esnafının başlattığı pazar duası geleneği ise yüzyıllardır sürdürülüyor. Esnaf, sabah sergisini açıp henüz alışveriş başlamadan saat 08.30'da belediye hoparlörlerinden yayınlanan pazar duasına tüm pazarcı esnafı ellerini semaya kaldırarak eşlik ediyor. Yaklaşık 2 bin aşkın esnafın sergi açtığı Salı pazarı yerli ve yabancı turistler büyük ilgi gösteriyor. Tur şirketleri ilçeye günü birlik turlar düzenlerken, pazarın ününü duyan çevre il ve ilçelerde yaşayanlar ise kendi olanakları ile Tire'ye gelip pazarı geziyor. İzmir'den Tire'ye karşılıklı olarak tren ve ESHOT (Torbalı ve Selçuk'tan Tire'ye) otobüsleri adeta tıklık tıklım dolu oluyor.
MEŞHUR SALI DUASI
Osmanlı'nın en önemli yerleşim birimlerinden biri olarak öne çıkan Tire'de günümüzde de Ahilik gelenekleri yaşatılıyor. Pazarın, duayla başlaması da buna en güzel örnek olarak gösterilebilir. Belediye hoparlöründen okunan dua ise şu şekilde. "Mahalle pazarımız olan bugün çoluk çocuğumuzun rızklarını temin etmek üzere Pazar yerinde ve dükkanlarımızda toplanmış bulunuyoruz. Bizlere helalinden bol kazanç, nasip eyle yarabbi. Her türlü zorluktan, varlık içinde darlıktan, kibir ve mağrurluktan, aldatmak veya aldanmaktan, sonunda pişmanlıktan bizleri koru yarabbi... Ey Rabbimiz, işlerimizi hareketli, ticaret ve kazançlarımızı bereketli, tuttuğumuz işlerimizde cesaretli, sözümüz ve işimizde sadakatli eyle Yarabbi. Ya rabbel alemin senden korkmayan kalpten, seni zikretmeyen dildin, senin rızan için çalışmayan gönülden, fenalıklara doymayan nefsimizin şerrinden, Şeytanın vesvesesinden, kabul olmayan duadan, haram kazançtan, her türlü kötülükten bizleri koru Yarabbi. Uzaktan ve yakından pazara gelip Amin diyen kullarını boş çevirme Yarabbi. Vücutlarımıza sıhhat ve afiyet, hepimize hayırlı ömür, her işimizi eyle hayır, iki cihanda bizleri kayır Yarabbi. Millet ve memleketimize dirlik ve düzenlik ver Yarabbi. Dualarımızın kabulü için, Rızıklarımızın helal bol ve bereketli olması için, Allah Rızası için El Fatiha."
EŞSİZ KÜLTÜREL DOKU
Kuşkusuz, tarihi yapıların içinde otantik bir havaya sahip olan Salı pazarı, birçok alanda farklı kültürlerin etkileşiminin örneklerini de yaşıyor. Pazar, büyüklüğü ve ürün çeşitliliğinin yanı sıra yaşatılan kültürel gelenekleriyle de dikkat çekiyor. 13. Yüzyılda, Türklerin yönetimine geçtikten sonra Osmanlı döneminde Aydın vilayeti sancağı yapılan, farklı coğrafyalardan gelen insanlara yurt olan Tire, üretim ve ticaretle zenginleşen kültürel mirasını bilinçli şekilde gelecek nesillere aktarmanın hesaplarını yapıyor. Bu gün bile, urgancılık, beledi dokumacılığı, nalıncılık, keçecilik, semercilik gibi kaybolmaya yüz tutan çok sayıda mesleğin icra edildiği ilçenin en büyük değerlerinden biri de kuşkusuz tarihi açık hava pazarı.
Ege'nin verimli ovalarında yetiştirilen sebze ve meyvelerin, mevsimine göre yabani otların, et ve süt ürünlerinin yanı sıra iğne oyası, kanaviçe gibi kadınların el emeği ürünlerinin sergilendiği pazar, ziyaretçilerini rengarenk bir yolculuğa çıkarıyor. Köylü kadınların getirdiği organik ürünlerin de boy gösterdiği pazar bu açıdan da tercih nedeni oluyor. İlçe nüfusunun kurulan pazarla birlikte her Salı yaklaşık 6-8 bin kişi arttığı tahmin ediliyor. Ege'nin kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel dokularını içinde barındıran Tire pazarı otantik ve yerel özelliklerini koruduğu sürece ününü arttırarak sürdüreceğe benziyor. Ahilik geleneğinin halen büyük bir özenle devam ettirildiği Salı Pazarı'nda, el sanatları meslek gruplarının eski tarihlerden bu yana aynı sokakta faaliyet göstermesi Tire'ye gelen yabancı turistlerin ilgisini çekiyor.
BUNLARI YAPMADAN TİRE'DEN DÖNMEYİN!
Salı pazarının her yerini gez dolaş...
Derekahve'de kahve içerek dinlen...
Sabah erken saatlerde 'Tak tak' kebabından tat.
Öğle yemeğinde şiş veya küçük Tire köfteyi tercih et.
Tarihi camiler ve mesire alanlarını gez.
