CEYDA DİNÇBAKIR
Hepimiz küçük yaşlardan itibaren resim yapmaktan mutluluk duymuşuzdur. Çoğunuzun şu anda "Çizgimin ve resim yeteneğimiz çok iyi olduğunu söylerlerdi" dediğini duyar gibiyim. Zevkle uğraştığımız bir şeyler çizme uğraşısını kaç kişi sürdürebildi veya bu işi meslek olarak edinebildi? Mizah yeteneğini geliştirmek ve bunu çizgisiyle bütünleştirmek isteyenler, usta çizer Nezih Danyal'ın yönlendirmelerine ve başarısının sırrına kulak vermeli. Bu hafta gelecek sene meslekte 50'inci yılını kutlayacak olan, yurtiçi ve yurtdışında pek çok ödül ile juri üyeliği yapmış ünlü karikatürist Nezih Danyal ile konuştuk:
Mühendis olacaktı -Karikatür ile uğraşmaya nasıl başladınız?
Karikatüre 1950-1960 yılları arası çocuk yaşta başladım. Ailem o zamanın mesleği olarak mühendis olmamı istiyordu. Ben o dönem 50 kuşağının yayımladığı mizah dergilerinin güzelliğine kapılarak karikatürcü olmayı istedim ve amatörce çizmeye başladım. İlk karikatürüm 1960 yılında yayımlandı. Ve bundan sonra hep karikatür çizdim.
-Mesleğinizi nasıl tanımlıyorsunuz?
Karikatür çizmek yaratıcılığa dayanan çok zevkli bir uğraştır. Önünüze bir beyaz kağıt alıyorsunuz, üzerine çeşitli kişiler, dekorlar, araçlar çizerek mizahi bir dünya yaratıyorsunuz. İnsanların gözünden kaçan konularda eleştiriler yapıyorsunuz, bu basılıyor ve bu yolla birçok insanla iletişim kurabiliyorsunuz.
-İlk başladığınız zamanlar ile şimdiyi, değişimi ve teknolojik yenilikleri nasıl değerlendiriyorsunuz? Gelecekte neler olacak?
Karikatüre başladığım yıllarda, elli yıl önce, karikatürü yayın organına elden bırakmak ve klişeye yetiştirmek zorundaydınız. Şimdi bir mobil telefon, internet olanaklı bir bilgisayarla karikatür çizip her yerden, dünyanın her yerine göndermeniz olası. Zorunlu ben de bu yolu kullanıyorum. Ama karikatürü karikatür kağıdına çizip bilgisayara aktarıyorum sonra burada boyayıp gönderiyorum. Büyük kolaylık, zaman kazandırıyor.
Günümüzde birçok ülkede karikatür siteleri var. Bunlara her çizer çizgilerini gönderiyor ve izleniyor. Gelecekte karikatür bu sitelerde izlenir olacak, gençlerin çok ilgisini çekiyor çünkü bir tıkla dünya karikatürü elinizin altında.
-Kariyerini karikatürist olarak sürdürmek isteyenlere ya da bu alanlara yönelmek isteyenlere neler önereceksiniz?
Öncelikle çok çizmelerini ve çizgilerinde özgün olmaya çabalamalarını öneririm. Okumaları, her konuda bilgi edinmeleri gerekiyor. Karikatür daha iyi, daha güzel, barış içinde yaşanılır bir dünya için çizilir. O nedenle yerel ve evrensel olayları dikkatle inceleyip gördükleri çelişkilerden mizah çıkarmalarını öneririm.
-Mizah ve çizim yeteneği sonradan edinilebilir mi?
Çizgi becerisi ve yeteneği olan her insan karikatür çizebilir. Dünyada, benim bildiğim kırk yaşından sonra karikikatür çizen birçok çizer var.
-Mizah ve çizim yeteneği olanların çalışma alanları neler olabilir? Böyle mesleklere gençlerin yönlenmesini nasıl buluyorsunuz?
Çizgisi ve mizahi yaratıcılığı olan iyi bir karikatürcü ilgili her yerde çalışabilir. Gazete, dergide çizebilir. Çizgi film yapabilir. Kitap resimleyebilir, sergiler açabilir, dekor yapabilir. Mizah öyküleri, oyun yazabilir. Batıda salt gazetelerde çizmeyen sözünü ettiğim alanlarda çalışan birçok karikatürcü var.
-Kariyerinin başındaki gençlere, sizin mevkilerinize ve isminize ulaşabilmeleri için neler önereceksiniz?
-Çok okuyup çok çalışmalarını, kuşkucu ve meraklı olmalarını, olayların gerçek nedenlerini bilerek çizmelerini öneririm. Karikatür içinde eleştiri barındaran bir sanattır. Eleştiri yaparken yanlışlığa düşmemek gerekir. Daha önce ülkemizden ve dünyadan ustaların çizdikleri karikatürlere bakmalarını, aynı karikatürleri çizmemelerini öğütlerim.
Dünyaya açılmalı -Bu alanın gelişmesi için nelen yapılabilir?
Türkiye'de izlediğim kadarıyla, piyasada elli civarında karikatürcü çeşitli yayınlarda çiziyor. Karikatürcülerin çoğalması yayın organlarının artmasına ve bunların satılmasına bağlı. Ayrıca gazete ve dergilerin bütün kentlerde artarak yayınlanması ve de bunların karikatürcüye gereksinim duyması gerekli. Karikatür önemlidir, olayların yorumu, eleştirisi özgün olarak karikatürlerde yapılır. Bütün dünyada gazetede önce karikatüre bakılır. Le Monde gazetesi yazı işleri müdürü Plantu'nun karikatürleri için 'O'nun karikatürleri birinci sayfada açılan bir penceredir. Okur gazeteye o pencereden girer, bu nedenle Plantu'nun karikatürlerine çok önem veririz' diyor.
-Türkiye, dünyadaki düzeye nasıl ulaşabilir?
Yayın olanaklarının artmasıyla. 1993 yılında Japonya'da sergi açtım. Yayınları araştırma olanağım oldu. Japonlar karikatüre manga diyorlar, dergilerde bu adla satılıyor. O günkü rakamlarla, erişkin, genç, çocuk, kadın gibi çesitli kesimlere yönelik haftada 300 çeşit manga yayınlandığını söylediler. En çok satanı 6 milyon olmak üzere haftada 30 milyon manga satılıyor. En çok satan manga 560 sayfa, çizgi fimlerinde gördüğümüz tiplerle çizgi öyküler içeriyor. Fiyatı iki dolar civarında, onların alım gücüne göre çok pahalı değil. 200 milyar dolarlık bir çizgi film ve manga piyasası olduğunu anlattılar. Bunun yanında büyük gazeteler 10 milyonun üzerinde satılıyor. Kitap baskıları 20 bin adet, karikatür kitapları da öyle. Bilmem bu düzeye ulaşabilir miyiz?
-Meslek iyi kazandırır mı?
Biz de karikatür çizerek çok zengin olanı bilmiyorum, görmedim. Ama başka ülkelerde gazetelere, dergilere çizdikleri karikatürleri ajanslar kanalıyla dünyada çeşitli yayın organlarına satan karikatürcüler var. Çizdikleri bir karikatür otuz ülkede yayımlanıyor örneğin. Tabii ki o ülkelerde tanınıyorlar ve iyi para kazanıyorlar. Ayrıca tanıdığım karikatürcüler içinde karikatürlerini büyük boy yapıp tablo gibi sergilerde satanlar var. Bir karikatürü 5 bin dolara satanları biliyorum. Görüldüğü gibi karikatürden para kazanmak için dünyaya açılmak gerekiyor.
