Yargıya taşınan mobbing vakaları artış gösterecek

Buna göre, işyerlerinde yaşanan mobbing vakaları sayıca azalacak, ancak bu konuyla ilgili alanda hukuki davalar artış gösterecek
ZAFER ŞAHİN (ANKARA)
Türkiye'de 12 ilde yapılan araştırmaya göre çalışanların yüzde 10'unun 'mobbing' mağduru olduğu ortaya çıktı. En sık yaşandığı belirtilen mobbing türü ise genel olarak yıldırma, yıpratma, kapasitenin üzerinde iş yüklemek ve alay etme, küçük düşürme ve hakaret olarak sıralandı. Türkiye genelinde görüşülen çalışan kişilerin yüzde 10'u kendisinin, yüzde 6'sı ise bir yakınının mobbinge maruz kaldığını belirtti.
ERA Research & Consultancy ve Futurebright Araştırma ortaklığı tarafından gerçekleştirilen Türkiye Mobbing Araştırması, Türkiye genelinde, 12 ilde 316 çalışanla gerçekleştirildi.
Araştırmada ayrıca 5 mobbing mağduruyla görüşmeler yapılırken, konuyla ilgili 4 avukat ve 3 insan kaynakları uzmanının da görüşlerine başvuruldu. Araştırmadan çıkan bazı tespitler şöyle sıralandı:
HENÜZ TÜRKİYE'DE YERİNİ BULMADI: Mobbing kavramının hayatlarına girişi, görüşülen tüm hedef kitleler nezdinde en çok 10 yıl geriye gitmekte. Kavramla ilk tanışmanın genellikle basın yoluyla, gazetelerin insan kaynakları ekleri ya da iş/ekonomi dergilerinin kavramı gündeme taşımasıyla gerçekleştiği görüldü. Mobbing batıdan gelen, özellikle Amerika üzerinden örneklerle hayatımıza taşınmış ancak tam olarak henüz Türkiye'de yerini bulamamış bir kavram olarak yorumlanıyor.
GÜCÜ ELİNDE BULUNDURANIN ŞİDDETİ: Somut, çerçevesi net, oturmuş bir mobbing tanımından bahsedilememekle beraber, mobbing algısının tüm hedef kitleler nezdinde ortak olduğu görülüyor. Mobbing, işyerlerinde gücü elinde bulunduran kişi ya da kişiler tarafından görece zayıf olanı yıldırma ve bezdirmeye yönelik, tekrar eden psikolojik baskı, duygusal taciz ve bir tür manevi şiddet olarak algılanıyor.
DAHA HASSAS DAVRANILACAK: Mobbinge dair öngörülen projeksiyonlar, yaşanan mobbing durumlarının azalacağı ancak yargıya intikal eden durumların artacağı yönünde... Avukatlar özellikle çalışan sayısının yüksek olduğu şirketlerde iş davalarının maddi ve manevi kayıplarına artan örneklere değinmekte, bu noktada şirketlerin ileride şirket politikaları, insan kaynakları yönetmelikleri, mobbinge dair alınan önemler ve mobbing yönetimi adına daha hassas davranacaklarını öngördüklerini ve yaşanan mobbing vakalarının bu çerçevede azalacağını düşünüyor.
ÇALIŞANLAR HIZLA BİLİNÇLENİYOR: Öte yandan çalışanların konuyla ilgili hızla bilinçlendiklerine dikkat çekilmekte, yeni yargı reformu ile hem kavram hem tanım olarak yargıda netlik kazanması beklenen mobbing kavramının, genel çalışan ve toplum bilincini arttıracağı ve hak arama yolunda yüreklendirici olacağı beklentisi ile yargıya intikal eden mobbing durumlarında artış öngörülüyor.
MOBBINGLE BAŞA ÇIKAMIYORUZ: Mobbing ile başa çıkma yollarına bakıldığında ise mağdurlar fazla bir çıkış noktası olmadığına, başa çıkma ve mücadele yollarını sınırlı gördüklerine değiniyor. Genellikle işi kaybetme korkusu ile çatışmaya girmekten kaçınılmakta ve süreç kabullenilerek, iş hayatı sürdürülmeye çalışılıyor.
MOBBING ARTINCA KİŞİ HAREKETE GEÇİYOR: Mobbingin arttığı durumlarda mağdur, durumu mobbing uygulayan kişi ile paylaşarak, rahatsızlıklarını dile getiriyor. Bu noktada işi kaybetme riskinin göze alınması, alternatiflerin varlığı, durumu gören/bilen tanıkların olması, aynı kişi tarafından mobbinge maruz kalan başkalarının varlığı mağdurun süreçle başa çıkmasını kolaylaştıran faktörler olarak görülüyor.
MAĞDURUN ÇABASI SONUÇ VERMİYOR: Genellikle mağdurlar, sorunun mobbing uygulayan kişi ile bire bir iletişimle bertaraf etmeye çalışmanın sonuç vermediğini, bu noktada durumu bir üst yönetime ya da insan kaynakları departmanına taşıyarak çözüme kavuşturma yoluna gittiklerini belirtiyor. Ancak genellikle sonuç, mağdurun durumu kabullenmesi ve etkisiz konumda işine devam etmesi, işten kendi isteği ya da şirket kararı ile gönderilmesi veya en iyi ihtimalle kişinin aynı yapıda başka bir bölüme gönderilmesi ile sonuçlanıyor.
YAŞANAN MOBBING DURUMU SIRALAMASI: Yaşanan mobbing durumları ise şöyle sıralanıyor: Yıldırma, yıpratma, kapasitenin üzerinde iş yükleme, alay etme, küçük düşürme, hakaret, zorlama, taciz, sigortasız çalıştırma, izinlerin zamanında kullandırılmaması, işten çıkarma, kıskançlık, haksız yükselmeye izin verilmesi, duygusal baskı, şiddet, maaş alamamak, tehdit, yalancılık, kadrolaşma, doktora gitmeye izin verilmeme, dayak ve asgari geçim indirimini vermeme.

Ses tonu ve vücut dili
Gerek mobbing mağdurları, gerekse avukat ve insan kaynakları uzmanları, mobbing davranışının her zaman somut, tespiti ve ispatı mümkün şekilde ilerlemediğine özellikle değinirken, çoğu zaman mobbingin ses tonu, vücut dili, jest ve mimiklerde gizli olabildiğine dikkat çekiyor. (Örneğin, alaycı ses tonu, küçümser ifade, vücut dili olarak dışlama/dışarıda bırakma, tehditkar ifade, el hareketleri vb.)